چای ترش، یکی از محبوبترین نوشیدنیهای گیاهی در سراسر جهان است که با رنگ قرمز جذاب و طعم ملس و دلنشین خود، نه تنها یک نوشیدنی آرامشبخش محسوب میشود، بلکه خواص بسیاری برای سلامت بدن دارد. این چای که از گلبرگهای خشک شده گیاه هیبیسکوس به دست میآید و در برخی کشورها با نامهای چای سرخ، چای روزل یا چای مکی هم شناخته میشود، در طب سنتی ایران و کشورهای آفریقایی برای درمان بسیاری از بیماریها مورد استفاده قرار گرفته است. سوالی که بسیاری از افراد دارند این است که خواص چای ترش چیست و چرا پزشکان و متخصصان تغذیه آن را توصیه میکنند. تحقیقات علمی مدرن نشان دادهاند که این نوشیدنی میتواند مانند یک مکمل طبیعی برای بهبود سلامت قلب، کاهش فشار خون، کنترل قند خون، تقویت پوست، کمک به لاغری و حتی پیشگیری از مشکلات کبدی مفید باشد.
ارزش غذایی چای ترش
چای ترش سرشار از مواد مغذی است که آن را به یک نوشیدنی ارزشمند و مفید تبدیل کردهاند. این نوشیدنی حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین C است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و توانایی بدن در مقابله با سرماخوردگی و عفونتها را افزایش میدهد. همچنین، فلاونوئیدها و آنتوسیانینهای موجود در چای ترش آنتیاکسیدانهایی قوی هستند که سلولها را در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد محافظت میکنند و روند پیری را کند میکنند. علاوه بر این، مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم موجود در این نوشیدنی نقش مهمی در سلامت قلب، استخوانها و عملکرد اعصاب دارند. اسیدهای آلی مانند اسید مالیک و اسید تارتاریک موجود در چای ترش هم به بهبود هضم غذا و افزایش متابولیسم کمک میکنند. به همین دلیل، مصرف منظم چای ترش میتواند بخشی از رژیم غذایی سالم باشد و انرژی و نشاط فراوانی برای بدن فراهم کند.
| ماده مغذی | مقدار در هر ۱۰۰ گرم کاسبرگ خشک چای ترش |
| انرژی | 37 کیلوکالری |
| کربوهیدرات | 7.4 گرم |
| پروتئین | 0.43 گرم |
| چربی | 0.65 گرم |
| فیبر غذایی | 0.3 گرم |
| کلسیم | 215 میلیگرم |
| آهن | 8.6 میلیگرم |
| منیزیم | 51 میلیگرم |
| پتاسیم | 208 میلیگرم |
| سدیم | 6 میلیگرم |
| ویتامین C | 12 میلیگرم |

۱. خواص چای ترش برای پوست
پوست سالم و شفاف نه تنها نشانه زیبایی است بلکه نشاندهنده سلامت کلی بدن هم محسوب میشود. خواص چای ترش برای پوست بسیار گسترده است و شامل جوانسازی، کاهش التهاب، افزایش تولید کلاژن و کمک به درمان جوش و لکهای پوستی میشود. آنتیاکسیدانهای موجود در این نوشیدنی، مانند پلیفنولها و آنتوسیانینها، با مقابله با رادیکالهای آزاد مانع از پیری زودرس پوست میشوند و تولید کلاژن را افزایش میدهند که این امر موجب استحکام و لطافت پوست میشود. همچنین، خاصیت ضدالتهابی چای ترش باعث کاهش قرمزی و التهابهای پوستی میشود. بسیاری از افراد از چای ترش به صورت موضعی استفاده میکنند، به این صورت که پس از دم کردن و سرد شدن، آن را به عنوان ماسک یا تونر طبیعی روی پوست خود میگذارند تا لکها و تیرگیهای پوست کاهش یابند. نوشیدن منظم این چای هم باعث میشود پوست از داخل تغذیه شود و سلامت و شادابی خود را حفظ کند.
۲. چای ترش برای کبد چرب
کبد یکی از حیاتیترین اندامهای بدن است که وظیفه سمزدایی و متابولیسم را بر عهده دارد. در سالهای اخیر به دلیل تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی ناسالم و کم تحرکی، بیماری کبد چرب بسیار شایع شده است. تحقیقات نشان دادهاند که خواص چای ترش برای کبد چرب شامل کاهش تجمع چربی در کبد و محافظت از سلولهای کبدی است. ترکیبات پلی فنولی موجود در چای ترش با کاهش تجمع چربی در سلولهای کبدی، عملکرد این عضو حیاتی را بهبود میدهند. همچنین خاصیت آنتیاکسیدانی آن از التهاب بافت کبد جلوگیری میکند و میتواند آنزیمهای کبدی را به سطح طبیعی نزدیکتر کند. بنابراین، افرادی که به دنبال روشهای طبیعی برای حفظ سلامت کبد و پیشگیری از کبد چرب هستند، میتوانند مصرف منظم چای ترش را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

۳. چای ترش برای فشار خون
یکی از شناختهشدهترین و مهمترین فواید چای ترش، تأثیر آن بر کاهش فشار خون است. خواص چای ترش برای فشار خون به گونهای است که مصرف منظم آن میتواند به کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک کمک کند. این اثر به دلیل خاصیت مدر (ادرار آور) بودن چای ترش است که با دفع آب و نمک اضافی از بدن فشار خون را کاهش میدهد. همچنین فلاونوئیدها و آنتوسیانینهای موجود در آن باعث گشاد شدن رگها، افزایش انعطاف پذیری عروق و بهبود جریان خون میشوند. پتاسیم موجود در چای ترش هم به تعادل الکترولیتها و کاهش فشار خون کمک میکند. همین ویژگیها سبب شده است که این نوشیدنی یکی از بهترین نوشیدنیها برای کاهش فشار باشد و بسیاری از پزشکان آن را به بیماران توصیه میکنند.
۴. چای ترش برای قلب
سلامت قلب به شدت تحت تأثیر سبک زندگی و رژیم غذایی قرار دارد و مصرف برخی گیاهان میتواند به محافظت از این عضو حیاتی کمک کند. خواص چای ترش برای قلب شامل کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL)، بهبود جریان خون و کاهش خطر ابتلا به سکته قلبی و بیماریهای عروقی است. خاصیت ضد التهابی و آنتیاکسیدانی چای ترش از التهاب مزمن عروق جلوگیری کرده و باعث میشود رگها انعطافپذیرتر باقی بمانند. به همین دلیل، گنجاندن این نوشیدنی در رژیم غذایی روزانه میتواند یک روش طبیعی و مؤثر برای محافظت از سلامت قلب باشد.
۵. چای ترش برای لاغری
در دوران کنونی بسیاری از افراد به دنبال روشهای طبیعی و سالم برای کاهش وزن هستند. خواص چای ترش برای لاغری شامل افزایش متابولیسم، کاهش جذب چربیها و کربوهیدراتها، کاهش اشتها و دفع سموم از بدن است. ترکیبات فعال موجود در چای ترش با افزایش سوخت و ساز بدن به کاهش وزن کمک میکنند و مصرف آن قبل از وعدههای غذایی میتواند احساس سیری ایجاد کرده و از پرخوری هم جلوگیری کند. علاوه بر این، خاصیت مدر بودن این نوشیدنی باعث دفع آب اضافی بدن شده و به کاهش وزن کمک میکند. ترکیب مصرف چای ترش با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، روش موثری برای رسیدن به وزن ایدهآل و حفظ آن است. همچنین نوشیدن چای ترش یکی از روشهای لاغری صورت هم به شمار میرود.

۶. چای ترش برای جوش صورت
آکنه و جوش صورت یکی از مشکلات رایج پوستی است که افراد در سنین مختلف با آن مواجه میشوند. خواص چای ترش برای جوش صورت شامل خواص ضد باکتریایی، تنظیم چربی پوست و تسریع روند ترمیم جای جوش است. ترکیبات ضد باکتریایی موجود در چای ترش از رشد میکروبهای مولد جوش جلوگیری میکنند و با کنترل ترشح چربی پوست، مانع مسدود شدن منافذ و ایجاد آکنه میشوند. ویتامین C موجود در این نوشیدنی هم روند بهبود و ترمیم پوست را تسریع میکند. استفاده موضعی از چای ترش سرد شده به عنوان تونر هم میتواند به کاهش التهابات و قرمزی ناشی از جوش کمک کند. البته باید توجه داشت که تاثیر چای ترش برای جوش صورت به میزان زیادی به نوع پوست و جنس جوشها دارد و شاید برای درمان انواع جوش، برای مثال جوشهای سر سیاه، چندان مفید نباشد.
۷. خواص چای ترش برای قند خون
کنترل قند خون یکی از مسائل حیاتی برای افراد مبتلا به دیابت است و مصرف برخی نوشیدنیهای گیاهی میتواند مفید باشد. خواص چای ترش برای قند خون شامل کاهش سطح قند خون ناشتا، افزایش حساسیت سلولها به انسولین و جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون پس از غذا است. مطالعات نشان دادهاند که پلی فنولهای موجود در چای ترش باعث بهبود پاسخ سلولها به انسولین شده و به کاهش قند خون کمک میکنند. بنابراین، این نوشیدنی میتواند مکمل مناسبی در کنار داروها و رژیم غذایی بیماران دیابتی باشد و به کنترل بهتر قند خون کمک کند.
۸. خواص چای ترش برای تقویت سیستم گوارش
چای ترش علاوه بر فوایدی که پیشتر ذکر شد، خواص متعددی در زمینه سلامت گوارش و تقویت سیستم ایمنی دارد که کمتر به آنها توجه شده است. مصرف این نوشیدنی میتواند به بهبود هضم غذا کمک کند و باعث کاهش نفخ و احساس سنگینی پس از وعدههای غذایی شود. اسیدهای آلی موجود در چای ترش مانند اسید مالیک یا جوهر سیب (Malic acid) و اسید سیتریک به تحریک ترشح آنزیمهای گوارشی کمک کرده و فرآیند هضم را آسانتر میکنند، بنابراین افراد مبتلا به مشکلات گوارشی یا سوءهاضمه میتوانند از آن بهرهمند شوند.
همچنین، چای ترش خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی طبیعی دارد که باعث میشود در پیشگیری از عفونتهای دستگاه گوارش مؤثر باشد. برخی پژوهشها نشان دادهاند که مصرف منظم چای ترش میتواند به کاهش علائم سندرم روده تحریکپذیر کمک کند و با حفظ تعادل میکروبیوم روده، سلامت دستگاه گوارش را بهبود دهد. علاوه بر این، مصرف این نوشیدنی به سم زدایی طبیعی بدن کمک کرده و کبد و کلیه را در دفع سموم و مواد زائد یاری میدهد. این خاصیت سم زدایی نه تنها موجب بهبود عملکرد دستگاه گوارش میشود، بلکه به افزایش سطح انرژی و احساس نشاط در طول روز هم کمک میکند و چای ترش را به بهترین نوشیدنی برای دفع سموم بدن بدل میکند.

۹. خواص چای ترش برای تقویت سیستم ایمنی
علاوه بر تأثیرات گوارشی، چای ترش نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی که برای پیشگیری از بسیاری از بیماریها حیاتی است. فلاونوئیدها و آنتیاکسیدانهای موجود در چای ترش با کاهش فعالیت رادیکالهای آزاد، از سلولها در برابر آسیب محافظت میکنند و روند پیری سلولی را کند مینمایند. همچنین، مصرف منظم چای ترش میتواند عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند و بدن را در مقابل ویروسها و باکتریهای مهاجم مقاومتر سازد. مطالعات نشان دادهاند که افرادی که به صورت منظم از چای ترش استفاده میکنند، کمتر دچار عفونتهای معمولی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا میشوند و روند بهبود آنها سریعتر است. بنابراین، چای ترش نه تنها یک نوشیدنی خوشرنگ و خوشطعم است بلکه به عنوان یک تقویتکننده طبیعی سیستم ایمنی هم شناخته میشود و میتواند نقش مهمی در حفظ سلامت کلی بدن ایفا کند.
۱۰.خواص چای ترش برای کاهش التهاب
این نوشیدنی میتواند به کاهش علائم بیماریهای التهابی کمک کند و از بروز اختلالاتی مانند آرتریت، التهاب مفاصل و مشکلات التهابی پوستی جلوگیری کند. چای ترش به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتیاکسیدانی مانند آنتوسیانینها و پلیفنولها، خاصیت ضدالتهابی چشمگیری دارد. این ترکیبات با کاهش تولید رادیکالهای آزاد و مهار مسیرهای التهابی در بدن، میتوانند شدت التهاب را در بافتها کم کرده و به بهبود علائم بیماریهای التهابی مانند آرتریت، مشکلات مفصلی و حتی التهاب مزمن ناشی از استرس اکسیداتیو کمک کنند. نوشیدن منظم چای ترش علاوه بر کاهش التهاب، به بهبود گردش خون و سلامت قلب هم یاری میرساند و میتواند یک گزینه طبیعی و کمضرر برای کاهش آسیبهای ناشی از التهاب طولانی مدت باشد.

بهترین روش مصرف برای حفظ خواص چای ترش
برای بهرهمندی کامل از خواص چای ترش، روش مصرف آن اهمیت زیادی دارد. بهترین روش، دم کردن گلبرگهای خشک چای ترش با آب داغ به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه است تا ترکیبات مفید مانند آنتیاکسیدانها و ویتامین C به طور کامل استخراج شوند. مصرف آن به صورت گرم یا سرد هر دو مفید است، اما نوشیدن به صورت گرم میتواند اثر آرامبخش و گوارشی بیشتری داشته باشد. بهتر است در طول روز یک تا دو فنجان از این نوشیدنی میل شود و از افزودن شکر زیاد خودداری کرد تا مزایای کاهش فشار خون، کنترل قند خون و لاغری حفظ شود. همچنین، میتوان به دم کرده چای ترش مقداری لیمو یا دارچین اضافه کرد تا علاوه بر بهبود طعم، اثرات آنتیاکسیدانی و متابولیسمی آن افزایش یابد. استفاده از چای ترش تازه و تازه دم شده، به جای نمونههای آماده و بستهبندیشده آن، بیشترین خاصیت را به بدن میرساند.
- کاهش فشار خون به صورت طبیعی با خاصیت مدر و گشادکنندگی عروق
- سرشار از ویتامین C و آنتیاکسیدانها برای تقویت ایمنی و کند شدن پیری
- کمک به لاغری با افزایش متابولیسم، کاهش جذب چربی، کاهش اشتها
- تقویت پوست با افزایش ساخت کلاژن، کاهش لک و جوش، جوانسازی
- کاهش بیش از حد فشار خون؛ خطرناک برای افراد با فشار پایین یا مصرفکنندگان داروی فشار خون
- تداخل دارویی با داروهای فشار خون، دیابت، ادرارآور، ضد مالاریا و استامینوفن
- نیاز به اعتدال در استفاده؛ مصرف بیش از دو فنجان در روز توصیه نمیشود.
- افزایش آنزیمهای کبدی و خطر تشکیل سنگ کلیه در اثر مصرف زیاد
جمعبندی
تا به اینجا بررسی کردیم که خواص چای ترش چیست و چگونه میتواند در بهبود سلامت عمومی بدن مؤثر باشد. از خواص چای ترش برای پوست گرفته تا تاثیرات مثبت آن بر کبد چرب، فشار خون، قلب، لاغری، جوش صورت و قند خون، همگی نشاندهنده اهمیت بالای این نوشیدنی طبیعی هستند. با این حال، مصرف بیش از حد چای ترش ممکن است برای برخی افراد مانند زنان باردار یا افرادی که فشار خون پایینی دارند، مناسب نباشد و رعایت اعتدال در مصرف آن توصیه میشود. چای ترش، با رنگ قرمز و طعم خوشایند خود، هدیهای طبیعی برای تقویت سلامت جسم و روح است و میتواند بخشی از سبک زندگی سالم روزانه باشد.
منبع: WebMD