درخت گردو از گذشته‌های دور در طب سنتی ایران جایگاه ویژه‌ای داشته است. علاوه بر میوه مغذی گردو برگ آن هم سرشار از ترکیبات دارویی و مفید برای بدن است. برگ این درخت حاوی تانن‌ها، فلاونوئیدها، جوگلون (juglone)، اسانس‌های معطر، و ترکیبات فنولی است که خواص ضد التهابی، ضد باکتری، ضد قارچ و سم‌زدا دارند. در ادامه به بررسی خواص برگ گردو از جنبه‌های مختلف خواهیم پرداخت.
ارزش غذایی برگ درخت گردو
برگ گردو منبعی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست. مصرف دم کرده یا عصاره برگ گردو به صورت کنترل شده میتواند به بهبود عملکرد بدن کمک کند. در جدول زیر، ترکیبات تقریبی برگ تازه گردو نشان داده شده است:
| ماده مغذی | مقدار در 100 گرم برگ تازه گردو |
| انرژی | 80 کیلوکالری |
| پروتئین | 4.2 گرم |
| چربی | 1.1 گرم |
| کربوهیدرات | 14 گرم |
| فیبر | 3.5 گرم |
| کلسیم | 120 میلی‌گرم |
| پتاسیم | 450 میلی‌گرم |
| منیزیم | 60 میلی‌گرم |
| آهن | 2.7 میلی‌گرم |
| ویتامین C | 12 میلی‌گرم |
| ویتامین A | 200 میکروگرم |
| فلاونوئیدها | 1.5 گرم |
| تانن‌ها | 0.8 گرم |
این ترکیبات، به ویژه تانن‌ها و فلاونوئیدها، عامل اصلی خاصیت دارویی برگ گردو است.
۱. خواص برگ گردو برای رحم
برگ گردو به دلیل خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونی‌کنندگی میتواند برای سلامت رحم مؤثر باشد. مصرف دمنوش یا شست‌وشوی موضعی با جوشانده برگ گردو ممکن است در موارد عفونت‌های رحمی و التهابات واژن مفید واقع شود. در طب سنتی، برگ گردو به عنوان تصفیه‌کننده خون و ضد عفونت رحم شناخته می‌شود. ترکیب جوگلون موجود در آن خاصیت ضد باکتریایی قوی دارد و میتواند به تنظیم ترشحات زنانه کمک کند. البته زنان باردار یا شیرده باید پیش از مصرف، با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنند.
۲. خواص برگ گردو برای پوست صورت
برگ گردو یکی از گیاهان پرکاربرد برای درمان جوش، آکنه و لک‌های پوستی است. وجود جوگلون و تانن در برگ گردو باعث می‌شود که چربی پوست تنظیم شود و باکتری‌های مولد آکنه از بین بروند.
روش استفاده از برگ گردو برای پوست صورت
- چند برگ تازه گردو را در آب بجوشانید، پس از سرد شدن با پنبه روی پوست صورت بمالید.
- این کار را ۲ تا ۳ بار در هفته انجام دهید تا اثر ضدجوش و روشن‌کنندگی آن دیده شود.
برگ گردو همچنین خاصیت جمع‌کنندگی منافذ باز پوست دارد و به جوان‌سازی پوست کمک می‌کند. به همین دلیل، در ساخت ماسک‌های گیاهی و صابون‌های طبیعی از عصاره آن استفاده می‌شود.
۳. خواص برگ گردو برای کیست تخمدان
در طب سنتی ایرانی، برگ گردو به عنوان پاک کننده رحم و متعادل کننده هورمون‌ها شناخته می‌شود. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی برگ گردو می‌توانند به کاهش التهاب تخمدان‌ها و بهبود عملکرد آن‌ها کمک کنند. برخی از متخصصان طب سنتی توصیه می‌کنند از دمنوش برگ گردو همراه با گیاهانی مانند بادرنجبویه یا رازیانه استفاده شود تا اثر متعادل‌کننده بر کیست‌های تخمدانی افزایش یابد. توجه داشته باشید این روش درمانی باید تحت نظر پزشک انجام شود و جایگزین داروهای تجویزی نیست.
۴. خواص برگ گردو برای تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی‌کیستیک معمولاً با اختلال در تخمک گذاری و عدم تعادل هورمونی همراه است. برگ گردو به دلیل خاصیت تنظیم‌کننده قند خون و کاهش التهاب میتواند در بهبود این وضعیت مؤثر باشد. مصرف منظم دمنوش برگ گردو به همراه رژیم غذایی سالم ممکن است به کاهش مقاومت انسولینی کمک کند که یکی از علل اصلی تنبلی تخمدان است.
۵. خواص برگ گردو برای فیبروم
فیبروم رحم، توده‌ای غیرسرطانی است که بر اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های رحمی ایجاد می‌شود. برگ گردو دارای ترکیبات فنولی و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی است که رشد سلول‌های غیرطبیعی را مهار می‌کند. در طب سنتی، از جوشانده برگ گردو برای کمک به کاهش التهاب رحم و پیشگیری از رشد توده‌های فیبروزی استفاده می‌شود. البته مصرف آن باید با دقت و زیر نظر متخصص انجام گیرد، زیرا مصرف زیاد میتواند منجر به تحریک معده شود.
۶. خواص برگ گردو برای لاغری
یکی از فواید کمتر شناخته شده برگ گردو، تأثیر آن در کاهش وزن است. این برگ با افزایش متابولیسم بدن و تنظیم قند خون، به کاهش اشتها کمک می‌کند. علاوه بر این، برگ گردو خاصیت چربی سوزی ملایم دارد و میتواند در کنار ورزش و تغذیه سالم، روند لاغری را تسریع کند.
نحوه مصرف برگ گردو برای لاغری
- ۱ قاشق چای‌خوری برگ خشک گردو را در یک لیوان آب بجوشانید.
- بعد از ۱۰ دقیقه صاف کرده و روزی دو بار در دو وعده صبح و عصر میل کنید.
۷. خواص برگ گردو برای کبد
کبد یکی از اعضای حیاتی بدن برای سم‌زدایی است. برگ گردو با داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی به پاکسازی و بازسازی سلول‌های کبدی کمک می‌کند. مصرف دمنوش برگ گردو در طب سنتی برای افرادی که دچار کبد چرب یا یرقان یا همان زردی‌آند، توصیه شده است. این گیاه با کاهش سطح چربی و قند خون، به بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از تجمع سموم کمک می‌کند.
۸. خواص دمنوش برگ گردو
دمنوش برگ گردو یکی از اشکال پرکاربرد مصرف این گیاه است. این دمنوش خاصیت‌های فراوانی دارد؛ فواید اصلی دمنوش برگ گردو عبارت‌اند از:
- پاکسازی خون از سموم
- کاهش قند و چربی خون
- تقویت سیستم ایمنی
- کمک به سلامت رحم و کبد
- درمان مشکلات پوستی
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش و رفع نفخ
برای تهیه دمنوش برگ گردو یک قاشق غذاخوری برگ خشک گردو را در یک لیوان آب جوش بریزید و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. می‌توانید کمی عسل برای بهبود طعم اضافه کنید.
۹. خواص عرق برگ گردو
عرق برگ گردو عصاره تقطیرشده‌ای است که از برگ تازه تهیه می‌شود. این عرق خاصیت سم‌زدایی، ضد انگلی و تنظیم‌کنندگی قند خون دارد. در طب سنتی، عرق برگ گردو را برای افرادی که دچار دیابت، چربی خون یا عفونت‌های پوستی هستند تجویز می‌کردند. مقدار مصرف معمول آن به شکل خوردن ۲ قاشق غذاخوری عرق برگ گردو، روزی دو بار بعد از غذا البته با مشورت پزشک است.
۱۰. خواص برگ درخت گردو برای مو
برگ گردو تأثیر چشمگیری بر سلامت مو و پوست سر دارد. جوشانده برگ گردو خاصیت ضد شوره، ضد ریزش و تیره‌کننده مو دارد. جوشانده برگ گردو میتواند به تیره‌تر شدن موهای سفید کمک کند و رنگ طبیعی قهوه‌ای به مو بدهد.
روش استفاده برگ درخت گردو برای مو
- برگ‌های گردو را بجوشانید و پس از سرد شدن، موها را با آن شست‌وشو دهید.
- این کار باعث تقویت ریشه مو و درخشش طبیعی آن می‌شود.
۱۱.فایده برگ گردو برای دیابت
برگ گردو به دلیل وجود ترکیبات پلی‌فنولی و آنتی‌اکسیدانی، میتواند به کاهش قند خون کمک کند. دمنوش برگ گردو در طب سنتی برای بیماران دیابتی توصیه می‌شود، زیرا باعث افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین و تنظیم ترشح آن می‌شود. همچنین این گیاه مانع از جذب سریع قند در روده شده و به کنترل قند خون پس از وعده‌های غذایی کمک می‌کند.
۱۲. فواید برگ گردو برای فشار خون
یکی از خواص ارزشمند برگ گردو، تنظیم فشار خون است. پتاسیم بالای آن به تعادل الکترولیت‌ها در بدن کمک کرده و از انقباض بیش از حد رگ‌ها جلوگیری می‌کند. مصرف منظم دمنوش یا عرق برگ گردو میتواند به کاهش فشار خون بالا و بهبود گردش خون کمک کند.
۱۳. برگ گردو برای دندان و لثه
در گذشته از جوشانده برگ گردو برای شست‌وشوی دهان و لثه‌ها استفاده می‌کردند. این جوشانده خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی دارد و میتواند از التهاب لثه، بوی بد دهان و پوسیدگی دندان جلوگیری کند. می‌توانید روزی یکبار با جوشانده برگ گردو غرغره کنید تا دهانی سالم‌تر و خوش‌بوتر داشته باشید.
۱۴. برگ گردو برای سیستم ایمنی
وجود ویتامین C و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در برگ گردو موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این گیاه با کاهش اثرات رادیکال‌های آزاد و افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها، به پیشگیری از بیماری‌های ویروسی و باکتریایی کمک می‌کند.
۱۵. خاصیت ضدباکتری و ضدقارچ برگ گردو
برگ گردو به ویژه به دلیل وجود ماده‌ی فعال جوگلون، خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی قوی دارد. به همین دلیل از عصاره آن در تولید کرم‌ها و شوینده‌های گیاهی استفاده می‌شود. این خاصیت باعث می‌شود جوشانده برگ گردو برای درمان زخم‌های سطحی، قارچ بین انگشتان پا و عفونت‌های پوستی مفید باشد.
۱۶. برگ گردو برای دستگاه گوارش
دمنوش برگ گردو میتواند به رفع نفخ، یبوست و مشکلات گوارشی کمک کند. تانن‌های موجود در برگ گردو خاصیت قابض دارند و در بهبود اسهال‌های خفیف مؤثرند. همچنین این گیاه به تنظیم فلور طبیعی روده کمک می‌کند و از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌نماید.
۱۷. برگ گردو برای سم‌زدایی بدن
برگ گردو یکی از بهترین گیاهان برای پاکسازی خون و سم‌زدایی از بدن است. مصرف آن به حذف مواد زائد از کبد و کلیه‌ها کمک کرده و احساس سبکی و نشاط ایجاد می‌کند. به همین دلیل در رژیم‌های پاکسازی یا «دی‌تاکس» از آن استفاده می‌شود.
۱۸. برگ گردو برای زخم و التهابات پوستی
استفاده موضعی از عصاره یا جوشانده برگ گردو به بهبود زخم‌ها، سوختگی‌های سطحی و اگزما کمک می‌کند. برگ گردو به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضدعفونی‌کنندگی، روند ترمیم پوست را تسریع می‌کند.
۱۹. برگ گردو برای تقویت حافظه و مغز
برگ گردو به طور غیرمستقیم از سلامت مغز حمایت می‌کند. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی آن موجب بهبود جریان خون مغزی، کاهش التهاب عصبی و تقویت عملکرد شناختی می‌شوند. مصرف دمنوش برگ گردو میتواند به بهبود تمرکز و کاهش خستگی ذهنی کمک کند.
۲۰. خواص برگ گردو برای تقویت قلب
مصرف منظم دمنوش یا عصاره برگ گردو به کاهش چربی بد خون (LDL) و افزایش چربی خوب (HDL) کمک می‌کند. این اثر، احتمال بروز بیماری‌های قلبی و انسداد عروق را کاهش می‌دهد.
نکات مهم در مصرف برگ گردو
- زیاده روی در مصرف ممکن است باعث تهوع یا تحریک معده شود.
- زنان باردار، شیرده و افراد دارای بیماری‌های خاص مثل مبتلایان به دیابت شدید یا زخم معده، حتماً با پزشک مشورت کنند.
- مصرف روزانه بیش از دو فنجان دمنوش برگ گردو توصیه نمی‌شود.
خواص برگ گردو در طب سنتی
در طب سنتی ایران، برگ گردو یکی از گیاهان گرم و خشک شناخته می‌شود. این گیاه برای درمان بسیاری از بیماری‌ها به کار می‌رفته است. موارد مصرف سنتی برگ گردو به شرح زیر است:
- درمان زخم‌های پوستی با استفاده موضعی از جوشانده برگ
- رفع عرق زیاد بدن و بوی بد زیر بغل
- درمان بواسیر با شست‌وشو در جوشانده برگ
- تقویت معده و کبد
- دفع انگل‌های روده‌ای
- کمک به کاهش قند خون در بیماران دیابتی
- ضدعفونی‌کننده قوی: از بین‌برنده باکتری‌ها، قارچ‌ها و عفونت‌های پوستی و رحمی.
- تنظیم‌کننده قند و چربی خون: مفید برای دیابت، چربی خون و سلامت کبد
- کمک به کاهش وزن: با کنترل اشتها و افزایش متابولیسم، به لاغری کمک می‌کند.
- تقویت پوست و مو: ضدجوش، روشن‌کننده پوست و تیره‌کننده طبیعی مو.
- پاکسازی بدن: کمک به سم‌زدایی کبد، بهبود گوارش و کاهش التهاب‌های داخلی.
- مصرف زیاد باعث تهوع و تحریک معده می‌شود.
- در بارداری و شیردهی باید با احتیاط مصرف شود.
- ممکن است در برخی افراد حساسیت پوستی یا خارش ایجاد کند.
- دمنوش غلیظ آن ممکن است موجب یبوست یا خشکی بدن شود.
- مصرف بی‌رویه میتواند فشار خون را کاهش دهد یا با داروها تداخل ایجاد کند.
جمع‌بندی
برگ درخت گردو یکی از گنجینه‌های طبیعی طب سنتی ایران است که در کنار خاصیت ضدعفونی و ضد التهابی، فواید بی‌شماری برای پوست، مو، رحم، کبد و حتی کاهش وزن دارد. مصرف دمنوش یا عرق برگ گردو به صورت منظم و در دوز مناسب میتواند به بهبود سلامت عمومی بدن کمک کند. با این حال، همیشه توصیه می‌شود قبل از مصرف درمانی، با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت شود.
منابع: Rural Sprout
