کیست تخمدان

شنیدن کلمه «کیست» همیشه کمی نگران‌کننده است. اما وقتی این کلمه در کنار تخمدان قرار می‌گیرد، داستان اغلب متفاوت است. کیست تخمدان یک اتفاق بسیار رایج در زندگی زنان است که در بیشتر موارد، بی‌خطر و موقتی است. درک تفاوت بین یک مهمان گذرا و یک مشکل جدی، کلید آرامش شماست.

فهرست مطالب

کیست تخمدان چیست؟

تخمدان‌ها دو عضو کوچک بادامی‌شکل در دو طرف رحم هستند که وظیفه تولید تخمک و هورمون‌های زنانه را بر عهده دارند. کیست تخمدان (Ovarian Cyst) به زبان ساده، کیسه‌ای پر از مایع است که در داخل یا روی سطح یکی از این تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. این کیسه‌ها به طرز شگفت‌انگیزی رایج هستند، به‌خصوص در زنانی که هنوز علائم یائسگی ندارند. اغلب افراد حتی متوجه وجود آن‌ها نمی‌شوند، زیرا بیشتر این کیست‌ها کوچک، بدون علامت و کاملاً بی‌خطر هستند و معمولاً ظرف چند ماه خودبه‌خود از بین می‌روند.

آیا کیست تخمدان خطرناک است؟ 

در اکثر قریب به اتفاق موارد، پاسخ «خیر» است. اکثر آن‌ها خوش‌خیم هستند و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند. خطر واقعی زمانی مطرح می‌شود که کیست تخمدان دچار عوارضی مانند پیچ‌خوردگی یا پارگی شود، که می‌تواند باعث درد شدید و مشکلات جدی شود. همچنین، اگرچه بسیار نادر است، اما درصد کمی‌شان می‌توانند سرطانی باشند. این خطر پس از یائسگی کمی افزایش می‌یابد، به همین دلیل معاینات منظم در این دوران اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

انواع کیست تخمدان

برای درک دنیای کیست تخمدان ابتدا باید با دو خانواده اصلی آن‌ها آشنا شویم. این تمایز، کلید درک رفتار آن‌هاست.

کیست تخمدان به انگلیسی

۱. کیست‌های عملکردی: این‌ها شایع‌ترین انواع کیست تخمدان هستند. آن‌ها بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی ماهانه شما هستند، معمولاً بی‌ضررند و عمر کوتاهی دارند.

۲. کیست‌های پاتولوژیک: این گروه بسیار کمتر شایع هستند و در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌ها ایجاد می‌شوند و ارتباطی با چرخه قاعدگی ندارند.

«کیست‌های عملکردی تخمدان شایع‌ترین نوع هستند… آن‌ها در نتیجه تخمک‌گذاری رخ می‌دهند. این کیست‌ها می‌توانند نشانه‌ای باشند مبنی بر اینکه تخمدان‌های شما آنطور که باید، کار می‌کنند… همه کیست‌های تخمدان در پاسخ به چرخه قاعدگی شما ایجاد نمی‌شوند. آن‌ها همیشه نشانه بیماری نیستند، اما ممکن است پزشک شما بخواهد آن‌ها را تحت نظر بگیرد.»

“Functional ovarian cysts are the most common type… They occur as a result of ovulation. These cysts can be a sign that your ovaries are functioning as they should…. Not all ovarian cysts form in response to your menstrual cycle. They aren’t always signs of disease, but your provider may want to monitor them.”

به نقل از Cleveland Clinic 

کیست‌های عملکردی (Functional Cysts)؛ شایع‌ترین نوع

این کیست‌ها نه تنها نشانه‌ی بیماری نیستند، بلکه در واقع مدرکی دال بر فعالیت طبیعی تخمدان‌ها هستند. این فرآیند معمولاً به دو شکل رخ می‌دهد:

کیست فولیکولار (Follicular cyst)

هر ماه، تخمدان شما کیسه‌های کوچکی به نام فولیکول را رشد می‌دهد که تخمک در آن بالغ می‌شود. در اواسط چرخه (تخمک‌گذاری)، این فولیکول باید پاره شود و تخمک را آزاد کند. اما گاهی اوقات، فولیکول نمی‌ترکد. در عوض، به رشد خود ادامه داده، پر از مایع می‌شود و یک کیست فولیکولار می‌سازد. این نوع معمولاً بدون درد است و طی دو تا سه چرخه قاعدگی خودبه‌خود محو می‌شود.

کیست جسم زرد (Corpus Luteum cyst)

فولیکول پاره می‌شود و تخمک را با موفقیت آزاد می‌کند. کیسه‌ی خالی باقی‌مانده «جسم زرد» نام می‌گیرد و شروع به تولید هورمون برای آماده‌سازی رحم جهت بارداری می‌کند. گاهی اوقات، دهانه‌ای که تخمک از آن خارج شده، مسدود می‌شود. این انسداد باعث تجمع مایع در داخل جسم زرد شده و آن را به یک کیست تبدیل می‌کند. این نوع نیز معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود، اما گاهی می‌تواند کمی بزرگتر شده و باعث ناراحتی لگنی یا خونریزی شود.

کیست‌های پاتولوژیک (Pathological Cysts)؛ نتیجه رشد غیرطبیعی

این کیست‌ها ارتباطی با عملکرد ماهانه تخمدان ندارند و ناشی از رشد غیرطبیعی سلول‌ها هستند. پزشکان این موارد را با دقت بیشتری بررسی می‌کنند.

کیست درموئید (Dermoid Cysts / Teratomas)

این‌ها شاید عجیب‌ترین نوع کیست تخمدان باشند. آن‌ها از سلول‌های زایا (germ cells) که تخمک‌ها را می‌سازند، به وجود می‌آیند. به همین دلیل، می‌توانند حاوی بافت‌های مختلفی مانند مو، پوست، چربی و در موارد نادر، حتی دندان یا استخوان باشند. اگرچه عجیب به نظر می‌رسند، اما تقریباً همیشه خوش‌خیم هستند.

سونوگرافی

کیست آدنوما (Cystadenomas)

این کیست‌ها از سلول‌های سطح خارجی تخمدان رشد می‌کنند. آن‌ها می‌توانند با مایعی شفاف و آبکی یا ماده‌ای غلیظ‌تر و مخاطی پر شوند. ویژگی بارز کیست‌آدنوما این است که پتانسیل رشد بسیار زیادی دارند و می‌توانند بسیار بزرگ شوند.

اندومتریوما (Endometriomas)؛ کیست‌های شکلاتی

این کیست‌ها مستقیماً در اثر بیماری «اندومتریوز» ایجاد می‌شوند. در اندومتریوز، بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در مکان‌های نابجا (مانند تخمدان) رشد می‌کند. وقتی این بافت به تخمدان می‌چسبد و رشد می‌کند، کیستی پر از خون قدیمی و تیره ایجاد می‌کند که به دلیل ظاهرش به آن «کیست شکلاتی» می‌گویند. این نوع کیست تخمدان می‌تواند با درد و مشکلات باروری مرتبط باشد.

تفاوت «تخمدان پلی کیستیک» (PCOS) با «کیست تخمدان» چیست؟

این یک سردرگمی بسیار رایج است که باید به صراحت آن را روشن کنیم. داشتن کیست تخمدان به معنای داشتن سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیست و برعکس. سندروم پلی کیستیک تخمدان یک بیماری یا یک کیست ساده نیست؛ بلکه یک اختلال پیچیده متابولیک و هورمونی است.

نکته کلیدی اینجاست: «کیست‌هایی» که در سونوگرافی افراد مبتلا به PCOS دیده می‌شوند، در واقع کیست‌های واقعی (مانند درموئید یا آدنوما) نیستند. آن‌ها تعداد زیادی فولیکول کوچک هستند که به دلیل عدم تعادل هورمونی (مانند سطوح بالای انسولین و آندروژن‌ها) نتوانسته‌اند به بلوغ برسند و تخمک آزاد کنند. PCOS یک عدم تعادل هورمونی قابل توجه در بدن ایجاد می‌کند، در حالی که یک کیست تخمدان عملکردی ساده معمولاً این کار را نمی‌کند. می‌توان چندین کیست داشت و اصلاً PCOS نداشت.

بررسی کیست‌ها بر اساس موقعیت

زنان دو تخمدان دارند، یکی در سمت چپ و دیگری در سمت راست رحم. کیست می‌تواند روی هر یک از آن‌ها یا گاهی روی هر دو ایجاد شود. وجود کیست تخمدان چپ به خودی خود هیچ ویژگی منحصربه‌فردی ندارد. ماهیت، خطر و درمان آن دقیقاً مانند کیست راست است و فقط به نوع، اندازه و علائم آن بستگی دارد، نه به موقعیتش. به طور مشابه، کیست تخمدان راست نیز بر اساس موقعیتش طبقه‌بندی خطرناکی ندارد. یک کیست تخمدان در سمت راست می‌تواند به همان اندازه بی‌خطر (یا در صورت عوارض، خطرناک) باشد که در سمت چپ است.

چه چیزی باعث بزرگ شدن کیست تخمدان می شود

آیا کیست تخمدان چپ خطرناک است یا راست؟ پاسخ علمی کوتاه «خیر» است. هیچ مدرک پزشکی وجود ندارد که نشان دهد کیست‌های یک طرف ذاتاً خطرناک‌تر از طرف دیگر هستند.

علائم کیست تخمدان

می‌خواهید بدانید کیست تخمدان چه علائمی دارد؟ مهم‌ترین نکته این است که اکثر کیست‌های تخمدان هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. بسیاری از زنان تا زمانی که در یک معاینه لگنی یا سونوگرافی تصادفی (مثلاً در بارداری) مشخص نشود، از وجود آن بی‌خبرند.

علائم معمولاً زمانی بروز می‌کنند که کیست تخمدان بزرگ شود و به اندام‌های مجاور فشار بیاورد، یا دچار عوارضی مانند پارگی یا پیچ‌خوردگی شود. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

  • درد لگنی: این شایع‌ترین علامت است. دردی که می‌تواند مبهم، سنگین، یا تیز و ناگهانی باشد و ممکن است بیاید و برود.
  • احساس پری، فشار یا سنگینی در شکم (ناحیه زیر ناف).
  • نفخ یا تورم شکم.
  • درد هنگام رابطه جنسی.
  • مشکل در تخلیه کامل مثانه یا احساس فشار بر روده و یبوست.
  • تکرر ادرار به دلیل فشار کیست بر مثانه.

علائم کیست تخمدان در پریودی

گاهی اوقات، کیست تخمدان، به‌ویژه کیست جسم زرد که هورمون تولید می‌کند، می‌تواند چرخه قاعدگی را مختل کند. علائم در پریودی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • درد لگنی که درست قبل از شروع پریود یا بلافاصله پس از پایان آن بدتر می‌شود.
  • پریودهای نامنظم. این می‌تواند شامل علائم پریود نامنظم باشد.
  • خونریزی شدیدتر یا سبک‌تر از حد معمول.
  • لکه بینی یا خونریزی غیرطبیعی بین دوره‌های پریود.

این تغییرات در علائم قاعدگی طبیعی شما، می‌تواند هشداری برای بررسی بیشتر باشد. علائمی مانند نفخ، درد مبهم لگنی، حساسیت سینه‌ها و تغییرات خلق‌وخو، همگی می‌توانند ناشی از نوسانات هورمونی باشند که هم باعث سندروم پیش از قاعدگی و هم باعث تشکیل کیست می‌شوند. به همین دلیل، تشخیص افتراقی این دو حالت تنها بر اساس علائم دشوار است و اغلب به سونوگرافی نیاز دارد.

شباهت علائم بارداری و کیست تخمدان

یکی از موارد گیج‌کننده، شباهت علائم بارداری و کیست تخمدان است. علائمی مانند عقب افتادن پریود، نفخ، حالت تهوع و حساسیت سینه‌ها می‌توانند هم در اوایل بارداری و هم در اثر وجود کیست تخمدان (به‌ویژه کیست جسم زرد) رخ دهند. جالب اینجاست که کیست جسم زرد برای حمایت از جنین در اوایل بارداری به طور طبیعی ایجاد می‌شود و باقی می‌ماند. به همین دلیل، اگر این علائم را دارید و احتمال بارداری می‌دهید، اولین و مهم‌ترین قدم انجام آزمایش بارداری است تا این دو حالت از هم تفکیک شوند.

بارداری یا کیست

در مورد کیست تخمدان و بارداری همزمان، پیدا شدن کیست در سونوگرافی اوایل بارداری شایع است. این کیست‌ها در اکثر موارد خوش‌خیم هستند و اغلب همان کیست جسم زرد هستند که برای حمایت از بارداری ضروری است. خطر اصلی در دوران بارداری، بزرگ شدن کیست و ایجاد عوارضی مانند پیچ‌خوردگی یا پارگی است که ممکن است نیاز به جراحی (ترجیحاً در سه ماهه دوم) داشته باشد.

علائم کیست تخمدان خطرناک که باید جدی بگیرید

اگرچه نادر است، اما برخی علائم نشان‌دهنده یک اورژانس پزشکی هستند و نیاز به مراجعه فوری به بیمارستان دارند. علائم کیست تخمدان خطرناک معمولاً ناشی از پیچ‌خوردگی تخمدان (قطع شدن جریان خون) یا پارگی کیست همراه با خونریزی داخلی است:

  • درد ناگهانی، شدید، تیز و غیرقابل تحمل در شکم یا لگن.
  • علائم شوک: احساس سرگیجه یا ضعف شدید، پوست سرد و مرطوب، و تنفس سریع.

در صورت مشاهده این علائم، منتظر نمانید و فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

چه چیزی باعث کیست تخمدان می‌شود؟ بررسی علت‌ها

علت اصلی شایع‌ترین نوع کیست (عملکردی)، خودِ فرآیند تخمک‌گذاری است. همانطور که گفتیم، این یک بخش طبیعی از چرخه قاعدگی است. اما عوامل دیگری نیز می‌توانند در ایجاد کیست تخمدان (به‌ویژه انواع پاتولوژیک) نقش داشته باشند.

اختلالات هورمونی و چرخه قاعدگی

مشکلات هورمونی می‌توانند منجر به کیست‌های عملکردی شوند. همچنین، داروهایی که برای تحریک تخمک‌گذاری (داروهای باروری مانند کلومیفن) استفاده می‌شوند، می‌توانند خطر ایجاد کیست را به عنوان بخشی از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) افزایش دهند. برخی شواهد، سیگار کشیدن را نیز با افزایش خطر برخی کیست‌های عملکردی مرتبط دانسته‌اند.

اندومتریوز

این بیماری، علت مستقیم ایجاد کیست‌های اندومتریوما (شکلاتی) است. بافت نابجای رحم روی تخمدان رشد کرده و این نوع خاص از کیست تخمدان را ایجاد می‌کند.

بارداری

یک کیست جسم زرد به طور معمول در اوایل بارداری برای حمایت هورمونی از جنین تا زمان تشکیل جفت، ایجاد می‌شود. این یک یافته طبیعی است.

عفونت‌های لگنی شدید

عفونت‌های شدید در دستگاه تناسلی (PID)، مانند کلامیدیا یا سوزاک درمان‌نشده، می‌توانند به تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ گسترش یافته و باعث ایجاد آبسه یا کیست‌های عفونی شوند.

کیست تخمدان در دختران و نوجوانان

وجود کیست تخمدان در دختران نوجوان شایع است. این کیست‌ها اغلب عملکردی هستند و با شروع چرخه‌های قاعدگی و نوسانات هورمونی طبیعی بلوغ مرتبط‌اند. جالب‌تر اینکه، کیست تخمدان در دختر حتی در نوزادان تازه متولد شده نیز دیده می‌شود. این کیست‌ها در اثر هورمون‌های دریافتی از مادر در دوران جنینی ایجاد می‌شوند  و تقریباً همیشه پس از چند ماه خودبه‌خود از بین می‌روند.

تخمدان

پیشگیری از بروز کیست تخمدان

آیا می‌توان از ایجاد کیست تخمدان جلوگیری کرد؟ پاسخ به نوع کیست بستگی دارد.

نقش قرص‌های ضد بارداری در پیشگیری

بله، اما فقط برای کیست‌های عملکردی. از آنجایی که کیست‌های عملکردی (فولیکولار و جسم زرد) در نتیجه فرآیند تخمک‌گذاری ایجاد می‌شوند، داروهای ضدبارداری هورمونی (مانند قرص‌های ترکیبی) که جلوی تخمک‌گذاری را می‌گیرند، می‌توانند به طور موثری از تشکیل کیست‌های عملکردی جدید جلوگیری کنند. اگر شما مکرراً دچار کیست‌های عملکردی دردسرساز می‌شوید، پزشک ممکن است این گزینه را برای پیشگیری به شما پیشنهاد دهد.

آیا سبک زندگی سالم می‌تواند کمک‌کننده باشد؟

اگرچه رژیم غذایی مستقیماً جلوی یک کیست درموئید را نمی‌گیرد، اما نقش کلیدی در مدیریت شرایط زمینه‌ای دارد که می‌توانند منجر به کیست تخمدان شوند. حفظ وزن سالم و پیروی از یک رژیم غذایی ضدالتهابی می‌تواند به تعادل هورمونی، به‌ویژه در مدیریت شرایطی مانند تخمدان پلی کیستیک ، کمک کند.

درمان کیست تخمدان

مسیر درمان کیست تخمدان برای هر فرد متفاوت است و به شدت به نوع کیست، اندازه آن، علائمی که ایجاد کرده و سن بیمار (به‌ویژه اینکه آیا فرد یائسه شده است یا خیر) بستگی دارد.

رویکرد «انتظار هوشیارانه»؛ درمان اکثر کیست‌ها

این رایج‌ترین و اولین خط درمان است. اگر سونوگرافی نشان دهد که کیست شما کوچک، ساده (فقط پر از مایع) و بدون علامت است، پزشک به احتمال زیاد رویکرد «انتظار هوشیارانه» را توصیه می‌کند. این به معنای نادیده گرفتن کیست تخمدان نیست، بلکه به معنای نظارت فعال است. از شما خواسته می‌شود که پس از چند هفته یا چند ماه (معمولاً ۲ تا ۳ چرخه قاعدگی) مجدداً سونوگرافی انجام دهید تا بررسی شود آیا کیست خودبه‌خود کوچک شده یا از بین رفته است یا خیر. این رویکرد بسیار ایمن است.

درمان دارویی؛ آیا قرص‌ها کیست موجود را درمان می‌کنند؟

این یکی از بزرگترین تصورات غلط در مورد کیست تخمدان است. لازم است به صراحت گفته شود: قرص‌های ضد بارداری، کیست تخمدان موجود را درمان نمی‌کنند و باعث کوچک شدن آن نمی‌شوند.  قرص‌های ضد بارداری هیچ کمکی به تسریع روند بهبودی یا از بین رفتن کیست‌های عملکردی نمی‌کنند. استفاده از قرص برای «آب کردن کیست» یک روش بالینی قدیمی است که دیگر توصیه نمی‌شود.

جراحی کیست تخمدان

جراحی کیست تخمدان زمانی ضروری می‌شود که کیست ویژگی‌های نگران‌کننده‌ای داشته باشد. پزشک در موارد زیر جراحی را توصیه می‌کند:

  • کیست بزرگ باشد.
  • در سونوگرافی شبیه به یک کیست عملکردی ساده به نظر نرسد (مثلاً توپر یا چند حفره‌ای باشد).
  • در سونوگرافی‌های مکرر در حال رشد باشد.
  • باعث درد مداوم یا علائم شدید شده باشد.
  • کیست تخمدان پس از یائسگی ایجاد شده باشد (به دلیل افزایش اندک خطر سرطان).

برای کیست تخمدان چه بخوریم؟

باید صادق باشیم: هیچ رژیم غذایی نمی‌تواند یک کیست درموئید یا آدنوما را «آب» کند یا «درمان» کند. اما رژیم غذایی نقش حیاتی در تعادل هورمونی و مدیریت التهاب در بدن دارد. این امر به ویژه برای مدیریت شرایط زمینه‌ای مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک که با عدم تعادل انسولین مرتبط است، اهمیت دارد. مدیریت این عوامل می‌تواند به پیشگیری از کیست تخمدان مرتبط با هورمون کمک کند.

  • غذاهای با فیبر بالا: مانند عدس، نخود، گلابی، پرتقال و سبزیجات1 فیبر بالا به بدن کمک می‌کند تا استروژن اضافی را دفع کند و از بازجذب آن در روده جلوگیری می‌کند، که این امر به تعادل هورمونی کمک می‌کند.
  • پروتئین‌های بدون چربی: مانند ماهی، مرغ و توفو به حفظ تعادل هورمونی کمک می‌کنند.
  • سبزیجات چلیپایی: کلم بروکلی، گل کلم و کلم بروکسل. این‌ها حاوی ترکیبی به نام «ایندول-۳-کاربینول» (I3C) هستند که به کبد در پاکسازی و دفع هورمون‌های اضافی کمک می‌کند.
  • غذاهای غنی از منیزیم: مانند سبزیجات برگ‌دار تیره (اسفناج)، بادام، آووکادو و موز. منیزیم به تسکین گرفتگی عضلات و دردهای ناشی از کیست تخمدان کمک می‌کند.
  • چربی‌های سالم (امگا ۳): ماهی‌های چرب (مانند سالمون)، گردو و دانه‌های چیا که خواص ضدالتهابی قوی دارند.

بهترین دمنوش برای کیست تخمدان

دمنوش‌های گیاهی نمی‌توانند کیست تخمدان را از بین ببرند، اما در تسکین علائم مرتبط با آن مانند درد، التهاب و اضطراب بسیار مؤثرند.

  • دمنوش زنجبیل: بهترین دمنوش برای کیست تخمدان از نظر تسکین درد، احتمالاً زنجبیل است. این ریشه دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی است که به کاهش درد و گرفتگی کمک می‌کند.
  • دمنوش بابونه: این دمنوش به دلیل خواص آرام‌بخش و ضدالتهابی‌اش شناخته شده است. بابونه می‌تواند به کاهش اضطراب ناشی از درد و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
  • دمنوش نعناع فلفلی: این دمنوش به طور خاص برای زنانی که با عدم تعادل هورمونی (مانند PCOS) دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است و ممکن است به تعادل آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) کمک کند.

چه میوه هایی برای درمان کیست تخمدان مفید است؟

باز هم تاکید می‌کنیم که میوه‌ها «درمان» نیستند، بلکه بخشی از یک رژیم غذایی «حمایت‌کننده» هستند. میوه‌ها به دلیل داشتن فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌ها، به کاهش التهاب و تنظیم هورمون کمک می‌کنند.

  • انواع توت: مانند توت فرنگی، بلوبری و تمشک به دلیل آنتی‌اکسیدان بالا.
  • مرکبات: مانند پرتقال و گریپ‌فروت.
  • میوه‌های با فیبر بالا: مانند گلابی و سیب.
  • سایر میوه‌های مفید: موز (به دلیل منیزیم)، و همچنین پاپایا، آناناس، گواوا، هندوانه و زردآلو به دلیل محتوای آب و ویتامین‌ها.

چه چیزی باعث بزرگ شدن کیست تخمدان می شود؟ (غذاهای ممنوعه)

در طرف مقابل، برخی غذاها می‌توانند التهاب و عدم تعادل هورمونی را تشدید کنند. اگرچه این غذاها مستقیماً «باعث» ایجاد کیست درموئید نمی‌شوند، اما می‌توانند شرایطی را ایجاد کنند که به کیست‌های هورمونی اجازه رشد بدهند:

  • قندهای تصفیه‌شده
  • گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده
  • غذاهای سرخ‌شده
  • الکل و کافئین بیش از حد

عوارض کیست تخمدان

خوشبختانه، عوارض کیست تخمدان شایع نیستند. اما زمانی که رخ می‌دهند، بسیار جدی و اغلب اورژانسی هستند

عوارض پیچ‌خوردگی تخمدان

این یکی از جدی‌ترین عوارض کیست تخمدان است. زمانی اتفاق می‌افتد که یک کیست بزرگ (اغلب کیست درموئید یا آدنوما) باعث سنگین شدن تخمدان می‌شود. این وزن اضافه می‌تواند باعث پیچ خوردن تخمدان حول محور خود و رگ‌های خونی‌اش شود. این پیچ‌خوردگی، جریان خون به تخمدان را قطع یا به شدت کم می‌کند. علائم آن، درد ناگهانی، بسیار شدید و غیرمنتظره در لگن است که معمولاً با تهوع و استفراغ شدید همراه است.

«در موارد خاص، آن‌ها [کیست‌ها] ممکن است آنقدر بزرگ شوند که وزن افزایش‌یافته باعث چرخش تخمدان روی خودش شود، جریان خون را قطع کند و منجر به یک اورژانس زنان به نام پیچ‌خوردگی تخمدان شود که نیازمند مدیریت جراحی است.»

“In certain instances, they may become so enlarged that the increased weight may cause the ovary to rotate on itself, cutting off the blood supply and resulting in a gynecologic emergency known as ovarian torsion, which requires surgical management.”

 به نقل از NCBI

پارگی کیست و خطر خونریزی

عارضه دیگر، پارگی یا ترکیدن کیست تخمدان است. هرچه کیست بزرگتر باشد، خطر پارگی آن بیشتر است. فعالیت‌های شدید لگنی، مانند رابطه جنسی، نیز می‌توانند خطر پارگی را افزایش دهند. وقتی کیست پاره می‌شود، محتویات آن (مایع یا خون) به داخل حفره لگن می‌ریزد. این اتفاق باعث درد ناگهانی و تیز و خونریزی داخلی در لگن می‌شود.

در بیشتر مواردِ پارگی کیست‌های عملکردی، خونریزی داخلی و خفیف است یا به صورت لکه بینی واژینال خفیف ظاهر می‌شود.دردی که احساس می‌کنید (درد ناشی از پارگی) ممکن است چند روز طول بکشد و معمولاً با داروهای مسکن بدون نسخه قابل کنترل است.

اگرچه پارگی اکثر کیست‌های عملکردی ساده، بدون عوارض جدی است و خودبه‌خود مدیریت می‌شود، اما پارگی یک کیست تخمدان بزرگ می‌تواند باعث خونریزی داخلی شدید (هموراژی) شود. این خونریزی می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و منجر به افت شدید فشار خون، شوک، و نیاز به بستری فوری، تزریق خون و جراحی اورژانسی برای متوقف کردن خونریزی شود. علاوه بر این، اگر یک کیست عفونی پاره شود، باکتری‌ها می‌توانند در سراسر حفره شکم پخش شده و باعث سپسیس (عفونت خونی) شوند که یک خطر جانی جدی است.

منابع: Women’s HealthMayo ClinicNHSUF HealthOvarian