تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار میشوید و متوجه میشوید شکمتان بیقراری میکند، دلدرد دارید و دفع شما غیرعادی شده است. شاید اولین چیزی که به ذهنتان برسد، فکر کنید باید سریعا به داروخانه بروید، اما قبل از آن، بدن شما میتواند با روشهای ساده و طبیعی خودش را آرام کند. در این مقاله، به زبانی ساده و قابل فهم، درمان خانگی عفونت روده را بررسی میکنیم که میتوانید در مراحل اولیه عفونت روده به کار ببرید؛ همچنین خواهیم دید چه علائمی نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
عفونت روده چیست و علائم آن
عفونت روده (گاستروانتریت) التهاب معده و روده کوچک محسوب میشود که معمولا به دلیل عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا انگلی ایجاد میشود. این عفونتها میتوانند از طریق مصرف آب یا غذای آلوده، تماس با افراد بیمار یا تماس با مدفوع آلوده منتقل شوند.
علائم شایع عفونت روده
علائم عفونت روده معمولا در عرض چند روز شروع میشوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- دلدرد و گرفتگی شکم
- اسهال آبکی
- تب همراه با علائم انواع تب
- تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- سردرد
- خستگی و ضعف عمومی
- کمآبی بدن (خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه)
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- کاهش وزن غیرمنتظره
این علائم ممکن است از چند روز تا دو هفته ادامه پیدا کند. در بیشتر موارد، عفونت روده خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود پیدا میکند. با این اوصاف، در صورت بروز علائم شدید یا عدم بهبود، مراجعه به پزشک ضروری است.
دلایل شایع عفونت روده
عفونتهای روده میتوانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند:
- عفونتهای ویروسی: مانند نورویروس و روتاویروس که شایعترین علل عفونت روده در بزرگسالان و کودکان هستند.
- عفونتهای باکتریایی: مانند سالمونلا، شیگلا، ایکولای و کمپیلوباکتر، که معمولا از طریق مصرف غذای آلوده منتقل میشوند.
- عفونتهای انگلی: مانند آنتامبا هیستولیتیکا و ژیاردیا که میتوانند از طریق آب یا غذای آلوده منتقل شوند.
مراقبتهای اولیه در خانه
در صورت بروز عفونت روده، مراقبتهای خانگی میتوانند به تسکین علائم و تسریع روند بهبودی کمک کنند. در ادامه، روشهای موثر برای مدیریت این وضعیت در منزل آورده شده است.
هیدراتاسیون و محلول نمکی ORS
یکی از مهمترین اقدامات در درمان عفونت روده، جبران مایعات و الکترولیتهای از دست رفته است. استفاده از محلولهای نمک رهيدراسيون اورال (ORS) میتواند به بازگرداندن تعادل مایعات بدن کمک کند. این محلولها با ترکیب مناسب نمک و شکر در آب، به جذب بهتر مایعات توسط روده کمک میکنند. برای تهیه ORS خانگی، میتوان یک قاشق چایخوری نمک و شش قاشق چایخوری شکر را در یک لیتر آب تمیز حل کرد. مصرف تدریجی این محلول در طول روز توصیه میشود.
استراحت و تغذیه ملایم
استراحت کافی به سیستم ایمنی بدن کمک میکند تا با عفونت مبارزه کند. در دوران بیماری، مصرف غذاهای سبک و ملایم مانند سوپهای رقیق، موز، برنج و نان تست میتواند به کاهش تحریک روده کمک کند. این غذاها فاقد فیبر بالا هستند و به راحتی هضم میشوند. همچنین، از مصرف غذاهای چرب، تند و شیرین خودداری کنید؛ چرا که ممکن است علائم را تشدید کنند.
پروبیوتیکها و دمنوشهای مفید
پروبیوتیکها میکروارگانیسمهای زندهای هستند که با مصرف آنها میتوان به تعادل فلور روده کمک کرد. مصرف ماستهای حاوی پروبیوتیک یا مکملهای آن میتواند به کاهش مدت زمان و شدت اسهال کمک کند. همچنین، دمنوشهای گیاهی مانند زنجبیل، نعناع و بابونه خواص ضد التهابی دارند و میتوانند به تسکین دردهای شکمی و تهوع کمک کنند.
پیشگیری و رعایت بهداشت
برای جلوگیری از عفونتهای رودهای، رعایت اصول بهداشتی و تغذیهای در زندگی روزمره به طور حتم اهمیت زیادی دارد. در ادامه، برخی از مهمترین اقدامات پیشگیرانه آورده شده است:
شستشوی مکرر دستها
شستن دستها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه، به ویژه پس از استفاده از سرویس بهداشتی، پیش از تهیه یا مصرف غذا و پس از تماس با حیوانات یا سطوح آلوده، از انتقال میکروبها جلوگیری میکند.
آمادهسازی صحیح غذا
برای پیشگیری از مسمومیتهای غذایی، باید از تماس متقابل مواد خام و پخته جلوگیری کرد. استفاده از تختهبرش و ابزارهای جداگانه برای گوشت خام و سبزیجات و همچنین پخت کامل گوشتها، به کاهش خطر عفونت کمک میکند.
نگهداری مناسب مواد غذایی
مواد غذایی باید در دمای مناسب نگهداری شوند. غذاهای پخته باید در یخچال نگهداری شوند و از مصرف غذاهای باقیمانده پس از چند روز خودداری شود. همچنین، از یخزدایی مواد غذایی در دمای اتاق پرهیز کرده و آنها را در یخچال یخزدایی کنید.
اجتناب از مصرف مواد غذایی و آب آلوده
در سفر به مناطق با شرایط بهداشتی نامناسب، از مصرف آب لولهکشی و یخهای تهیهشده از آن خودداری کنید. همچنین، از خوردن غذاهای خیابانی و میوههای شستهنشده با آب آلوده پرهیز کنید. رعایت نکردن این موارد ممکن است به بروز تهوع منجر شده و شما را به درمانهای خانگی تهوع نیازمند کند.
نشانههای نیاز به درمان پزشکی
همانطور که پیشتر به این نکته اشاره شده، بسیاری از عفونتهای رودهای با مراقبتهای خانگی بهبود مییابند، اما در برخی موارد، علائم میتوانند نشاندهنده مشکلات جدیتری باشند که نیاز به درمان پزشکی دارند. در ادامه، به نشانههایی اشاره میکنیم که در صورت بروز آنها، مراجعه به پزشک ضروری است:
اسهال خونی یا مدفوع سیاه و قیری
وجود خون در مدفوع چه به صورت قرمز روشن یا سیاه و قیری میتواند نشاندهنده خونریزی در دستگاه گوارش باشد. این وضعیت ممکن است به دلیل عفونتهای باکتریایی مانند سالمونلا، شیگلا یا ایکولای ایجاد شود و نیاز به درمان فوری دارد.
تب بالا یا تب مداوم
تب بالای ۳۹ درجه سانتیگراد یا تب مداوم که بیش از ۲ روز ادامه پیدا کند، میتواند نشانهای از عفونت شدید یا عوارض جانبی باشد. در بزرگسالان، تب بالا میتواند نشاندهنده عفونت باکتریایی باشد که نیاز به درمان با آنتیبیوتیک دارد.
علائم کمآبی شدید
کمآبی بدن میتواند به دلیل اسهال و استفراغ مکرر ایجاد شود. علائم کمآبی شدید شامل خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه، ضعف عمومی و کاهش فشار خون است. این وضعیت به ویژه در کودکان، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف میتواند خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد.
درد شدید شکم یا گرفتگیهای غیرقابل
تحمل درد شدید شکم یا گرفتگیهای غیرقابل تحمل که با داروهای مسکن معمولی تسکین پیدا نمیکند، میتواند نشانهای از عفونت شدید یا عوارض جانبی باشد. این وضعیت ممکن است به دلیل عفونتهای باکتریایی یا انگلی ایجاد شود و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. در بعضی موارد مثل انسداد روده میتوان از روشهای درمان خانگی انسداد روده بهره برد.
علائم در نوزادان و کودکان
در نوزادان و کودکان علائمی مانند تب بالا، اسهال مداوم، گریههای شدید، کاهش اشتها، کاهش ادرار یا خشکی دهان میتواند نشاندهنده کمآبی یا عفونت شدید باشد. در این موارد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
علائم در افراد مسن یا با سیستم ایمنی ضعیف
افراد مسن یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران مبتلا به دیابت، HIV یا کسانی که داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی مصرف میکنند، در معرض خطر بالاتری برای عوارض عفونتهای رودهای هستند. در صورت بروز علائمی مانند تب، اسهال شدید یا کمآبی، به جای درمان خانگی عفونت روده مراجعه فوری به پزشک توصیه میشود.
در مجموع، اگر علائمی که در بالا ذکر شد را تجربه میکنید، یا اگر علائم عفونت رودهای بیش از ۲ روز ادامه پیدا کند یا بدتر شود، مراجعه به پزشک ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند و روند بهبودی را سرعت ببخشد.
منبع: Healthline
