در جهان هنرمندانه آرایشگری و زیباییشناسی مو، یکی از بنیادیترین و در عین حال چالشبرانگیزترین پرسشهایی که هم برای هنرجویان مبتدی و هم برای افرادی که قصد دارند در خانه موهای خود را رنگ کنند پیش میآید، این است که در شروع فرآیند، اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو؟ پاسخ به این سوال، کلید دستیابی به یک رنگ موی یکدست، براق و حرفهای است. برخلاف تصور رایج، رنگ کردن مو تنها مالیدن مواد شیمیایی به تارهای مو نیست؛ بلکه ترکیبی دقیق از شیمی، بیولوژی و فیزیک است. ریشه و ساقه، دو دنیای متفاوت روی یک سر هستند و دانستن اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، همان رازی است که آرایشگران حرفهای سالها برای یادگیری آن تجربه کسب کردهاند.
عوامل موثر در اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو
برای اینکه یکبار برای همیشه متوجه شویم در هر شرایطی اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، باید به یک حقیقت جالب درباره بدن انسان توجه کنیم. پوست سر ما دائماً در حال تولید گرماست. این گرما که ناشی از جریان خون زیر پوست است، ناحیهی حدوداً یک تا دو سانتیمتری نزدیک به ریشه مو را گرم نگه میدارد. در دنیای شیمی رنگ، گرما یعنی سرعت! وقتی رنگ مو با اکسیدان ترکیب میشود و روی ناحیه گرم ریشه قرار میگیرد، واکنش شیمیایی با شتاب بسیار بیشتری نسبت به نواحی سردتر مو (یعنی ساقه و نوک مو) انجام میشود.
حالا بیایید به سوال اصلی برگردیم: اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو؟ اگر شما رنگ را همزمان روی کل مو بگذارید، ریشهها به خاطر این “گرمای طبیعی” خیلی زودتر رنگ باز میکنند و روشن میشوند، در حالی که ساقهها هنوز در حال تلاش برای جذب رنگ هستند. نتیجه چه میشود؟ پدیدهای که آرایشگران به آن “ریشه داغ”میگویند؛ ریشههایی که روشنتر، قرمزتر یا نارنجیتر از بقیه مو شدهاند و انگار چراغی زیر آنها روشن است که برای تقویت ساقه مو مفید نیست. پس در بسیاری از موارد، بهویژه زمانی که قصد روشن کردن موهای طبیعی را دارید، پاسخ به اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، قطعاً “ساقه” است تا به آن فرصت کافی بدهید.
اما صبر کنید، این قانون همیشه ثابت نیست. وضعیت سلامت موهای شما، یعنی میزان تخلخل یا همان منافذ باز روی ساقه، میتواند بازی را تغییر دهد. اگر ساقههای موی شما آسیبدیده و خشک باشند، رنگ را مثل اسفنج میبلعند. در این حالت، اگر ندانید که اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو و اشتباهاً ساقه را خیلی زود رنگ کنید، ممکن است انتهای موهایتان تیرهتر و کدرتر از ریشه شود. در واقع هنر رنگ کردن مو، مدیریت همین زمانبندیهاست.
سناریوی اول؛ روشن کردن موهای طبیعی و بکر
این حساسترین بخش ماجراست. اگر موهای شما تا به حال رنگ نشده و میخواهید آنها را چند درجه روشنتر کنید، دانستن اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو حیاتیترین بخش کار است. فرض کنید میخواهید موهای قهوهای طبیعی خود را به رنگ عسلی روشن درآورید. اینجا قانون “گرمای کف سر” با تمام قدرت حاکم است. اگر رنگ را از ریشه شروع کنید، در عرض ۱۵ دقیقه ریشهها طلایی میشوند اما ساقههای سرد هنوز قهوهای تیره ماندهاند.
در این حالت، پاسخ قطعی و بدون چون و چرا به سوال اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو این است: حتماً اول ساقه! شما باید رنگ را با فاصله حدود ۲ سانتیمتر از پوست سر، روی تمام طول ساقه و نوک مو بزنید. چرا؟ چون ساختار ساقه مو سرد و محکمتر است و دیرتر روشن میشود. باید به ساقه زمان بدهید (حدود ۲۰ دقیقه) تا فرآیند روشن شدن را طی کند. وقتی دیدید رنگ ساقه تغییر کرد و به نزدیکی رنگ دلخواهتان رسید، تازه آن زمان نوبت پاسخ به بخش دوم سوال اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو میرسد: حالا وقت ریشه است. رنگ را تازه کنید و به ریشهها بزنید. گرمای سر کمک میکند ریشهها در مدت زمان کوتاهی (شاید ۱۰ دقیقه) به همان رنگی برسند که ساقه در ۳۰ دقیقه رسیده است.
«موهای نزدیک به سر به دلیل گرمای ساطع شده از پوست سر، سریعتر از بقیه قسمتهای مو روشن میشوند… اکثر مردم رنگ کردن را از بالای سر شروع میکنند، اما در واقع شما باید رنگ روشنکننده را ابتدا به انتهای موها بزنید.»
“The hair closest to the head lightens faster than the rest of your hair due to the heat coming off your scalp… Most people start coloring their hair by applying the hair color to the top of their head first, but you actually want to apply the lighter color to the ends first.”
به نقل از Madison Reed Blog
این تکنیک حرفهای باعث میشود رنگ مویی یکدست از ریشه تا نوک داشته باشید. اگر این ترتیب را رعایت نکنید و در پاسخ به اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو اشتباه کنید، هیچ راه آسانی برای اصلاح آن ریشههای روشن و جیغ وجود ندارد مگر تیره کردن دوباره آنها. پس یادتان باشد، در موی طبیعی برای روشن کردن، ساقه همیشه مقدم است.
مراحل روشن کردن موهای رنگنشده
۱. موها را به چهار قسمت تقسیم کنید تا کنترل بهتری داشته باشید.
۲. رنگ را با فاصله حدود ۱.۵ تا ۲ سانتیمتر از پوست سر، روی طول ساقه مو و نوک آن اعمال کنید. مطمئن شوید که مواد به خوبی تمام تارها را آغشته کرده است.
۳. اجازه دهید رنگ حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ساقه بماند (زمان پردازش اولیه). در این مدت مدام چک کنید تا ببینید تغییر رنگ آغاز شده است یا خیر.
۴. پس از اینکه دیدید ساقه شروع به تغییر رنگ کرد و به نزدیکی رنگ هدف رسید، رنگ را تازه کرده (ترجیحاً یک مخلوط جدید درست کنید) و به ریشهها بزنید. همچنین میتوانید رنگ روی ساقه را نیز دوباره شارژ کنید.
۵. حالا گرما باعث میشود ریشهها به سرعتِ ساقه مو برسند و کل مو همزمان آماده شود.
سناریوی دوم؛ تیره کردن موهای طبیعی
حالا بیایید شرایط را عوض کنیم. اگر بخواهیم موهای طبیعی خود را تیرهتر کنیم (مثلاً از بلوند تیره به قهوهای شکلاتی)، آیا باز هم باید نگران باشیم که اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو؟ در فرآیند تیره کردن، ما نیازی به “لیفت” یا روشن کردن پیگمنتهای طبیعی نداریم، بلکه فقط داریم رنگدانه اضافه میکنیم. در این حالت، گرمای کف سر تاثیر مخرب کمتری دارد چون قرار نیست مو را روشن کند.
با این حال، یک نکته ظریف وجود دارد. ساقههای مو، بهخصوص در موهای بلند، معمولاً متخلخلتر و خشکتر از ریشههای تازه و سالم هستند. موی خشک رنگ را سریعتر جذب میکند. بنابراین، وقتی از خود میپرسید در تیره کردن اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، اکثر متخصصان پیشنهاد میکنند میتوانید همزمان رنگ کنید، اما روش ایمنتر این است که از ریشه شروع کنید و به سمت ساقه بروید. چرا؟ چون اگر رنگ تیره را اول به نوک موهای خشک بزنید و زیاد بماند، ممکن است نوک موها “سیاه” شود و تیرهتر از حد انتظار دربیاید. پس در تیره کردن موی طبیعی، پاسخ معمولاً از ریشه به ساقه است، اما با این شرط که در دقایق آخر رنگ را به نوک موهای خیلی خشک بمالید.
سناریوی سوم؛ در ریشهگیری اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو (موهای قبلاً رنگشده)
این رایجترین حالتی است که خانمها با آن روبرو میشوند. موها قبلاً رنگشده و حالا دو سه سانت ریشه طبیعی رشد کرده است. در اینجا، ما با دو نوع مو روی یک سر طرف هستیم: ریشهی سالم و طبیعی، و ساقهی رنگشده و شیمیایی. اگر در این حالت کسی بپرسد اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، جواب مثل روز روشن است: فقط و فقط اول ریشه!
چرا؟ چون یک قانون مهم در رنگ مو وجود دارد: “رنگ، رنگ را باز نمیکند”. یعنی اگر شما رنگ روشن را روی ساقهای که قبلاً رنگ تیره یا متوسط داشته بزنید، هیچ تغییری نمیکند (یا بدتر، بدرنگ میشود). اما ریشه که موی طبیعی است، به راحتی رنگ میگیرد. هدف ما در ریشهگیری این است که ریشه جدید را همرنگ ساقه قدیمی کنیم. بنابراین باید تمام تمرکز و زمان مکث (مثلاً ۳۰ تا ۴۰ دقیقه) را روی ریشه بگذاریم.
اگر اشتباهاً رنگ را همزمان به ساقه هم بزنید، ساقهها که قبلاً رنگ داشتهاند، آسیب میبینند، خشک میشوند و ممکن است تیرهتر شوند (تراکم رنگدانه). ساقه مو در این حالت فقط نیاز به یک “شارژ رنگ” یا رنگساژ در ۵ تا ۱۰ دقیقه آخر دارد. پس یادتان باشد در ریشهگیری، اولویت مطلق با ریشه است و ساقه فقط مهمانِ چند دقیقه آخرِ رنگ است. این دقیقترین پاسخ به چالش اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو در موهای رنگشده است.
مراحل ریشهگیری
۱. رنگ را فقط به قسمت رشد کرده (ناحیه ریشه) بزنید. دقت کنید که به ساقه مو ی رنگدار تجاوز نکنید، زیرا باعث ایجاد خط تیره یا آسیب به ساختار مو در نقطه اتصال میشود.
۲. بگذارید رنگ روی ریشه حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه (بسته به دستور کارخانه سازنده و ضخامت مو) بماند و عمل کند. این زمان برای نفوذ رنگ به موی طبیعی ضروری است.
۳. در ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آخر زمان مکث، اگر ساقهها نیاز به براق شدن، تغییر تن یا تازه شدن دارند، میتوانید باقیمانده رنگ را با کمی آب گرم یا اکسیدان ضعیف رقیق کرده و روی ساقهها ماساژ دهید. به این عمل “رنگساژ” میگویند.
۴. این کار باعث میشود رنگ ریشه و ساقه یکدست شود بدون اینکه آسیب مضاعفی به ساقه مو وارد شود.
در موهای سفید و خاکستری اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو
موهای سفید یا خاکستری، ماجرای متفاوتی دارند. این موها ضخیمتر، زبرتر و “لجبازتر” هستند. کوتیکول مو سفید معمولاً خیلی محکم بسته شده و اجازه ورود رنگ را نمیدهد. وقتی با سفیدی سروکار داریم، سوال اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو اهمیت دوچندان پیدا میکند چون هدف ما “پوشش” است. برای اینکه رنگ بتواند به داخل موی سفید نفوذ کند، نیاز به زمان و گرما دارد.
از آنجا که سفیدیها از ریشه رشد میکنند، پاسخ در اینجا اول ریشه است. شما باید رنگ را غلیظ و با ضربه قلممو روی ریشههای سفید بزنید و به آنها حداکثر زمان را بدهید (گاهی تا ۴۵ دقیقه). اگر اول ساقه را رنگ کنید و بعد سراغ ریشه سفید بیایید، ریشهها زمان کافی برای نرم شدن و جذب رنگ نخواهند داشت و نتیجه نهایی، ریشههایی شفاف و شیشهای میشود که رنگ را نگرفتهاند. بنابراین، اگر هدف پوشاندن تارهای سفید است، شک نکنید که در پاسخ به اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، پاسخ ریشه است. حتی اگر ساقه هم نیاز به رنگ دارد، ریشه سفید باید بیشترین سهم را از زمان مکث داشته باشد.
تاثیر تکنیکهای دکلره بر ترتیب رنگآمیزی
دکلره یا بلیچینگ، فرآیند اکسیداسیون قدرتمندی است که برای از بین بردن ملانین طبیعی یا مصنوعی مو استفاده میشود و قدرتمندترین واکنش شیمیایی در سالنهای زیبایی محسوب میشود. در دکلره، اشتباه در اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، عواقب فاجعهباری دارد که میتواند فراتر از مسائل زیباییشناسی رفته و منجر به سوختن پوست سر، تاولهای شیمیایی یا قطع شدن مو از ریشه شود.
در دکلره کامل موهای نچرال، قانون حرارت که پیشتر گفتیم با شدت بسیار بیشتری اعمال میشود. پودر دکلره در تماس با گرمای سر، به سرعت پف کرده و واکنشی بسیار تند و گرمازا نشان میدهد. اگر دکلره را اول به ریشه بزنید، ریشهها در عرض ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به پایه زرد کمرنگ (پایه ۹ یا ۱۰) میرسند، در حالی که ساقه مو هنوز در مرحله قرمز یا نارنجی (پایه ۶ یا ۷) باقی مانده است. علاوه بر ناهماهنگی رنگ، خطر التهاب شیمیایی پوست سر نیز وجود دارد.
بنابراین، در دکلره تمام سر، پاسخ به اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو همیشه و بدون استثنا این است: ساقه اول، ریشه آخر. این قانون ایمنی و کیفیت کار شما را تضمین میکند.
روش کار اصولی در دکلره کامل
۱. مواد دکلره را با اکسیدان مناسب (معمولاً ۶٪ یا ۹٪ برای ساقه، بسته به ضخامت مو) ترکیب کنید.
۲. مواد را با فاصله ۱.۵ تا ۲ سانت از ریشه، به تمام طول ساقه مو بزنید.
۳. صبر کنید تا ساقه به رنگ زرد روشن برسد (تقریباً ۷۰٪ تا ۸۰٪ مسیر روشن شدن طی شده باشد). این مرحله ممکن است ۳۰ تا ۵۰ دقیقه طول بکشد.
۴. سپس مواد دکلره تازه (ترجیحاً با اکسیدان ضعیفتر مثل ۶٪ برای محافظت از پوست سر) را با دقت به ریشهها بزنید.
۵. مراقب باشید! ریشهها در دکلره با سرعت نور روشن میشوند. مدام چک کنید تا به محض یکدست شدن با ساقه مو، مواد را بشویید.
جدول راهنمای سریع تصمیمگیری؛ اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو؟
برای اینکه در یک نگاه بتوانید در هر شرایطی تصمیم بگیرید اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، جدول زیر اهداف و دلایل علمی پشت هر تصمیم را نشان میدهد.
| وضعیت فعلی مو | هدف نهایی | اولویت اجرا (استراتژی) | دلیل علمی و فنی |
| موی طبیعی | روشن کردن | اول ساقه، سپس ریشه | گرمای کف سر باعث روشن شدن سریعتر ریشه میشود. شروع از ساقه از ایجاد ریشه داغ جلوگیری میکند. |
| موی طبیعی | تیره کردن | همزمان یا ریشه به ساقه | حساسیت حرارتی کمتر است، اما معمولاً از ریشه شروع میشود چون مدیریت آن راحتتر است؛ مراقب تیرگی ساقه مو باشید. |
| موی رنگ شده | همسانسازی ریشه | اول ریشه | ساقه قبلاً رنگ دارد و نیاز به فرآیند شیمیایی سنگین ندارد؛ ریشه نیاز به پروسه کامل برای تغییر رنگ دارد. |
| موی سفید | پوشش کامل سفیدی | اول ریشه | موی سفید مقاوم است و نیاز به زمان مکث طولانی و گرمای سر برای نفوذ رنگدانه دارد. |
| دکلره کامل | بلوند کردن کل مو | اول ساقه، سپس ریشه | خطر سوختگی شیمیایی پوست سر و ناهمگونی شدید رنگ به دلیل واکنش سریع دکلره با گرمای بدن. |
| رنگهای فانتزی | تغییر توناژ | معمولاً ساقه به ریشه | رنگهای فانتزی اکسیدان ندارند، اما ساقه مو که معمولاً دکلره شده و متخلخل است، رنگ را بهتر و سریعتر جذب میکند. |
تکنیکهای تقسیمبندی و اجرای صحیح
دانستن اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو کافی نیست، باید بتوانید آن را درست اجرا کنید. برای یک رنگآمیزی حرفهای در خانه که هیچ خط و لکی باقی نگذارد، این مراحل را دنبال کنید:
۱. تقسیمبندی (سکشنبندی): موها را به ۴ قسمت مساوی تقسیم کنید (از وسط پیشانی تا پشت گردن، و از گوش تا گوش). این کار به شما سرعت عمل میدهد. سرعت در رنگ مو مهم است تا زمانبندیِ اینکه اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو بهم نریزد.
۲. شروع از پشت سر: همیشه کار را از دو قسمت پشت سر شروع کنید. چرا؟ چون موهای پشت سر معمولاً تیرهتر و ضخیمتر هستند و دیرتر رنگ میگیرند. جلوی سر موهای نازکتری دارد و سریع رنگ میگیرد.
۳. مدیریت مواد: اگر طبق سناریوی “روشن کردن موی طبیعی” پیش میروید و تصمیم گرفتهاید اول ساقه را بزنید، مواد را با فاصله ۱.۵ سانتیمتری از ریشه، سخاوتمندانه روی ساقه بمالید. مطمئن شوید تمام تارها آغشته شدهاند.
۴. چک کردن مداوم: ساعت را فراموش نکنید، اما چشم از مو برندارید. قانون ثابتی وجود ندارد که دقیقاً چند دقیقه صبر کنید. هر ۵ دقیقه یک دسته مو را پاک کنید و ببینید رنگ باز کرده یا نه. وقتی ساقه به رنگ دلخواه نزدیک شد، طبق استراتژیِ اول ریشه مو را رنگ کنیم یا ساقه مو، حالا نوبت حمله به ریشههاست.
۵. ماساژ نهایی: در دقایق پایانی، کمی آب گرم به موها اسپری کنید و کل مو (ریشه و ساقه) را با هم ماساژ دهید. این کار باعث یکدست شدن خط مرزی بین ریشه و ساقه میشود و از ایجاد خط افتادگی جلوگیری میکند.
منابع: Madison Reed Blog – Reliable Beauty
