ابله مرغان یکی از بیماریهای ویروسی شایع کودکی به شمار میرود که با جوشهای قرمز و خارشدار خود شناخته میشود. اما گاهی والدین یا بیماران متوجه میشوند که این جوشها به جای اینکه خشک و سطحی باشند، چرکی و پر از مایع شدهاند و همین موضوع نگرانیهای زیادی را ایجاد میکند. چرکی شدن جوشهای ابله مرغان نه تنها باعث درد و ناراحتی بیشتر میشود، بلکه احتمال ایجاد جای زخم و عفونت ثانویه را نیز افزایش میدهد. اما چرا برخی از جوشها چرکی میشوند و چه عواملی در ایجاد جوش چرکی آبله مرغان دخیل هستند؟ در این مقاله به بررسی دلایل اصلی چرکی شدن جوشهای ابله مرغان و همچنین روشهای موثر برای بهبود و مراقبت از پوست مبتلایان خواهیم پرداخت تا بتوانید با اطلاعات دقیق و علمی، این مرحله از بیماری را با کمترین عارضه پشت سر بگذارید.
جوش چرکی آبله مرغان چیست؟
جوش چرکی آبله مرغان نوعی ضایعه پوستی محسوب میشود که در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود و با جوشهای قرمز و خارشدار معمول آبله مرغان تفاوت دارد. برخلاف جوشهای سطحی و خشک، جوش چرکی پر از مایع شفاف یا کدر بوده و ممکن است حالت متورم و ملتهب داشته باشد. این نوع جوش معمولا نشانه عفونت ثانویه یا واکنش شدید بدن به ویروس است و بیشتر در مناطقی از پوست که خارش شدید وجود دارد یا پوست آسیب دیده است ظاهر میشود.
جوش چرکی میتواند دردناکتر از جوش معمولی باشد و در صورت دستکاری یا ایجاد عفونت باکتریایی، روند بهبودی آن طولانیتر خواهد شد. شناخت این نوع جوشها اولین گام برای مراقبت صحیح و پیشگیری از جای زخم یا عوارض بعدی تلقی میشود.
علائم جوش چرکی آبله مرغان
ابتدا لازم است بدانیم که زمانی که ضایعات پوستی ناشی از آبلهمرغان به صورت چرکی درمیآیند، معمولا نشاندهنده عفونت ثانویه یا تهاجم بیشتر ویروس است. در این وضعیت، علاوه بر علائم معمول آبله مرغان، بروز مایع یا چرک درون جوشها، تورم، قرمزی شدیدتر و درد بیشتر مشاهده میشود. در ادامه، مهمترین علائم جوش چرکی آبله مرغان را توضیح میدهیم:
- تب و احساس ضعف عمومی: قبل از ظهور راشهای پوستی، اغلب بیمار دچار تب، خستگی، سردرد یا بیاشتهایی میشود. در حالت چرکی شدن جوشها، معمولا تب ممکن است شدیدتر یا طولانیتر شود.
- شروع با لکههای قرمز: ضایعات معمول آبله مرغان ابتدا به صورت جوشهای قرمز و خارشدار در نواحی صورت، سینه و پشت آغاز میشوند. سپس این ضایعات به تاولهای پر از مایع تبدیل میشوند. در حالت چرکی بودن، این تاولها ممکن است پر از مایع کدر یا چرکی شوند، به عبارت دیگر، رنگ مایع ممکن است سفید یا زردکدر شود و تورم اطراف آن شدیدتر باشد.
- تاولهای مایعدار که میترکند و دلمه میبندند: در فرایند معمول آبله مرغان ابتدا راش قرمز و برآمده میشود، سپس تاولهای پر از مایع شده و در نهایت در مرحله آخر دلمه و بهبود پیدا میکند. زمانی که جوشها چرکی میشوند، مرحله تاول پر از مایع ممکن است با سریعتر شدن پاره شدن یا با باز شدن همراه شود و سپس محل آن ممکن است به صورت ضایعه گرم، قرمز، دردناک و اغلب با ترشح مایع یا چرک همراه شود.
- خارش شدید و امکان تحریک پوستی: آبله مرغان معمولا با خارش بسیار شدید همراه است. وقتی جوشها چرکی باشند، خارش میتواند بیشتر باشد یا بیمار بیشتر پوست خود را بخاراند، که این خود ریسک عفونت ثانویه را افزایش میدهد.
- قرمزی، گرمی و درد موضعی: از جمله عوارض آبلهمرغان، عفونت باکتریایی پوست، خون یا بافتهای نرم است. بنابراین اگر ضایعهای به صورت چرک و تاول در بیاید، احتمال دارد عفونت باکتریایی ثانویه رخ داده باشد.
- ترشح مایع یا چرک از تاول یا ضایعه: اگر تاول باز شود یا پوست زیر آن ضعیف شود، ممکن است مایع یا چرک خارج شود. این علامت قوی از چرکی شدن جوش است و نشان میدهد که روند معمول بهبود مختل شده و نیاز به مراقبت بیشتر دارد.
- دلمه شدن ناهماهنگ یا تاخیر در ترمیم: در فرایند معمول، پس از پاره یا خشک شدن تاول، دلمه تشکیل میشود و پس از چند روز بهبود پیدا میکند. در حالت چرکی ممکن است دلمه شدن دیرتر انجام شود یا دلمهها به صورت بزرگتر، ضخیمتر و نامنظم دیده شوند و ممکن است جای زخم بیشتری باقی بماند.
- گسترش ضایعات به نواحی بیشتر یا عمیقتر: راش آبله مرغان معمولا از صورت و تنه شروع شده، سپس به اندامها گسترش پیدا میکند. اگر ضایعات چرکی شوند، ممکن است گسترهای وسیعتر را درگیر کنند یا در مناطقی ظاهر شوند که معمولا کمتر درگیر هستند، مثل سطوحی که بیشتر خراشیده شده یا پوشانده شدهاند.
چرا جوشهای ابله مرغان چرکی میشود؟
دلایل ایجاد این نوع جوشها به عوامل متنوعی بستگی دارد که در ادامه، رایجترین علتها را توضیح میدهیم:
عفونت باکتریایی ثانویه
یکی از دلایل اصلی چرکی شدن جوشهای آبلهمرغان، عفونت باکتریایی ثانویه است. وقتی ویروس واریسلا‑زوستر لایه سطحی پوست را درگیر میکند، تاولهایی پر از مایع ایجاد میشوند که به طور معمول شفاف هستند و بعد از مدتی خشک میشوند و دلمه میبندند. با این حال، اگر این تاولها دستکاری شوند یا پوست اطراف آنها خراشیده شود، باکتریها میتوانند وارد ضایعه شوند و تکثیر پیدا کنند. این عفونت ثانویه باعث میشود تا جوشها پر از چرک شوند، تورم و قرمزی بیشتری پیدا کنند و روند بهبودی طولانیتر شود. چرکی شدن ضایعات معمولا نشانه ورود باکتریها به تاولهای آسیبدیده بوده و نحوه مراقبت از آن با کورک پوستی متفاوت است.
خراشیدن و دستکاری پوست
علاوه بر عفونت، خراشیدن و دستکاری پوست نقش مهمی در چرکی شدن جوشها دارد. خارش شدید، یکی از علائم کلاسیک آبلهمرغان محسوب میشود و کودکان یا حتی بزرگسالان مبتلا اغلب ناخودآگاه جوشها را میخراشند یا میترکانند. این کار باعث از بین رفتن لایه محافظتی پوست میشود و امکان ورود باکتریها را بیشتر میکند. در منابع معتبر پزشکی توصیه میشود که هر ضایعهای که گرم، قرمز یا دارای چرک شد باید به پزشک اطلاع داده شود، چرا که دستکاری جوشها میتواند به راحتی روند طبیعی بهبود را مختل کند و عفونت ثانویه را ایجاد کند.
سیستم ایمنی ضعیف
سیستم ایمنی ضعیف یا شرایط عمومی ضعیف بدن نیز از عوامل موثر در چرکی شدن جوشها هستند. اگر چه اکثر افراد مبتلا به آبلهمرغان بدون عارضه بهبود پیدا میکنند، بزرگسالان، بارداران، یا کسانی که نقص ایمنی دارند، در معرض خطر بیشتری هستند. در این افراد، نه تنها ویروس میتواند ضایعات گستردهتر ایجاد کند، بلکه توانایی بدن برای مقابله با باکتریهای ثانویه کاهش مییابد و احتمال چرکی شدن جوشها افزایش پیدا میکند.
مراقبت بهداشتی نامطلوب
مرحله تاول و باز شدن آن بدون مراقبت مناسب نیز یکی دیگر از عوامل مهم است. همان طور که پیشتر اشاره شد، ضایعات آبلهمرغان معمولا سه مرحله را طی میکنند: ابتدا راشهای قرمز ظاهر میشوند، سپس تاولهای پر از مایع شکل میگیرند و در نهایت دلمه میبندند. اگر تاولها قبل از موعد باز شوند یا با لباس، خراش یا زخم باز تماس داشته باشند، مسیر برای ورود باکتریها فراهم میشود و چرکی شدن آغاز میشود.
در نهایت، انتشار عفونت در عمق پوست یا بافتهای نرم میتواند باعث بدتر شدن وضعیت شود. اگر عفونت ثانویه کنترل نشود، جوشها ممکن است به ضایعات عمیقتر تبدیل شوند و پر از چرک باقی بمانند. این حالت نه تنها روند بهبود را طولانی میکند، بلکه احتمال باقی ماندن جای زخم یا اسکار را افزایش میدهد.
درمان جوش چرکی آبله مرغان
در حالت کلی، درمان اولیه برای آبله مرغان شامل مراقبت حمایتی و تسکینی است؛ یعنی استفاده از روشهایی که علائم را کاهش دهند و بدن فرصت دهد ویروس را کنترل کند. به طور همزمان، برای ضایعاتی که چرکی شدهاند یا در معرض عفونت ثانویه هستند، لازم است توجه خاصی به پیشگیری عفونت باکتریایی، محافظت پوست و درمان مناسب شود.
درمانهای دارویی
در مرحله درمان، پزشک ممکن است داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر (Zovirax) را برای فرد مبتلا تجویز کند، به خصوص اگر بیمار بزرگسال باشد یا در گروه ریسک بالا قرار داشته باشد. درمان بعضی عفونتهای ویروسی حاصل از ویروس واریسلا زوستر با این داروها امکانپذیر است. همچنین مصرف به موقع آسیکلوویر میتواند طول دوره بیماری و شدت علائم را کاهش دهد.
مراقبتهای خانگی
علاوه بر دارو، درمان حمایتی و مراقبتهای خانگی بسیار اهمیت دارد. لازم است فرد مبتلا استراحت کافی داشته باشد، تب و درد را کنترل کند (برای مثال با استفاده از داروهای ضدتب/ضد درد مناسب که پزشک توصیه میکند)، خارش پوست را به حداقل برساند، ناخنها را کوتاه نگه دارد تا از خراشیدگی بیشتر پوست مخصوصا در نواحی که جوشها دیده نمیشوند مثل جوش پشت کمر، جلوگیری شود، لباسهای گشاد و خنک بپوشد و پوست را با ملایمت تمیز نگه دارد. این اقدامات به ویژه زمانی که جوشها چرکی شدهاند اهمیت بیشتری پیدا میکنند؛ چرا که پوست آسیبدیدهتر شده و خطر ورود باکتری و عفونت ثانویه افزایش یافته است.
تجویز آنتیبیوتیکهای موضعی
اگر جوشها چرکی شدهاند، یعنی مایع یا چرک از آنها ترشح میشود یا قرمزی، گرمی و درد موضعی قوی دیده میشود، لازم است مراقبت دقیقتر انجام شود؛ این مورد ممکن است با تجویز آنتیبیوتیکهای موضعی یا خوراکی همراه شود (بسته به نظر پزشک) تا عفونت باکتریایی کنترل شود و از پیشرفت آن جلوگیری گردد. همچنین لازم است که ناحیه آسیبدیده با پانسمان مناسب محافظت شود، از تماس و دستکاری ضایعه پرهیز شود و پوست در معرض تحریک یا خراش مجدد قرار نگیرد.
هدف درمان برای جوشهای چرکی آبله مرغان عبارت است از:
- کنترل ویروس با دارو (در صورت نیاز)
- کاهش علائم خارش، تب و درد
- محافظت از پوست، جلوگیری از خراشیدن و دستکاری تاولها
- پیشگیری از عفونت باکتریایی ثانویه و در صورت لزوم درمان عفونت باکتریایی
درمان به موقع میتواند میزان باقیماندن جای زخم و عوارض پوستی را کاهش دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص این که چه زمانی باید حتما به پزشک مراجعه شود از اهمیت ویژهای برخوردار است، خصوصا زمانی که جوشها چرکی شدهاند و احتمال عفونت ثانویه یا عارضه وجود دارد. اگر شما مبتلا هستید و شرایط زیر وجود دارد، باید فورا با پزشک تماس بگیرید.
- سیستم ایمنی ضعیف
- حاملگی یا این که فردی در اطراف باردار باشد.
- جوشها ظاهر شده و وضعیت کلی بدتر شده است.
گروههای پرخطر باید با مشاهده علائم اولیه حتما پزشک را مطلع کنند. از علائم هشداردهنده که باید به پزشک مراجعه شود میتوان به تب بالا که طولانی شود، جوشهایی که ظرف چند روز بدتر میشوند یا زخمها شروع به ترشح چرک کنند، ضایعهای که بسیار قرمز، گرم یا دردناک شود (نشانه عفونت ثانویه)، مشکلات تنفسی، سردرد شدید، علائم سیستم عصبی (مثل گیجی، سفتشدگی گردن)، ضایعات در چشم یا نواحی حساس بدن یا کمآبی شدید (مثلا در کودکان) اشاره کرد.
همچنین، اگر فرد به نظر میرسد حال عمومیاش سریعا بدتر شود یا تب با داروهای معمولی کنترل نشود، این نیز نشانه نیاز به مراجعه است. در مورد جوشهای چرکی به طور خاص، اگر تاولها باز شدهاند، مایع یا چرک از آنها ترشح میشود، پوست اطراف ضایعه قرمز و متورم شده و دردناک است، یا اگر جای زخمها بزرگ و عمیقتر شده و احتمال باقی ماندن اسکار بالا است، حتما باید پزشک را در جریان گذاشت. دوره بهبود ممکن است طولانیتر شود و نیاز به درمان تخصصیتر دارد.
چگونه با مراقبت صحیح، جوشهای چرکی آبله مرغان را مدیریت کنیم؟
چرکی شدن جوشهای آبله مرغان میتواند تجربه ناخوشایندی برای بیمار و خانوادهها باشد، اما با شناخت دلایل و رعایت اصول مراقبتی، میتوان این مرحله از بیماری را با حداقل عارضه پشت سر گذاشت. همانطور که بررسی شد، عفونت باکتریایی ثانویه، دستکاری و خراشیدن پوست، ضعف سیستم ایمنی و باز شدن ناگهانی تاولها، از مهمترین عواملی هستند که باعث چرکی شدن جوشها میشوند. توجه به این نکات و جلوگیری از تحریک پوست، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از عوارض دارد.
از سوی دیگر، درمان مناسب و به موقع، چه با داروهای ضدویروسی و چه با مراقبتهای حمایتی خانگی میتواند سرعت بهبود را افزایش دهد و از بروز عفونتهای ثانویه جلوگیری کند. کنترل تب و درد، کاهش خارش، محافظت از ضایعات و رعایت بهداشت فردی، از مهمترین اقدامات برای مدیریت جوشهای چرکی محسوب میشوند.
نکته کلیدی این است که هر گاه علائم هشداردهندهای مانند تب شدید و طولانی، ترشح چرک زیاد، قرمزی و گرمی شدید پوست، یا وضعیت عمومی ضعیف مشاهده شد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد. این اقدامات نه تنها روند درمان را تسهیل میکنند، بلکه از باقی ماندن جای زخم و مشکلات پوستی بلندمدت جلوگیری میکنند.
در نهایت، با رعایت این توصیهها و مراقبت صحیح از پوست، میتوان تجربه آبله مرغان را تا حد امکان راحت و بدون عارضه پشت سر گذاشت و سلامت پوست را حفظ کرد.
منبع: clevelandclinic – medicalnewstoday
