تصور کنید یک بادام زمینی، برای سیستم ایمنی بدن شما نه یک میان‌وعده ساده، بلکه یک مهاجم خطرناک به نظر برسد. این سناریوی روزمره، هسته اصلی مشکلی به نام آلرژی غذایی است. این وضعیت، که یک واکنش دفاعی اشتباه از سوی بدن محسوب می‌شود، در دهه‌های اخیر به طور فزاینده‌ای در سراسر جهان، بهویژه در میان کودکان، شایع شده است. درک اینکه این «اشتباه در شناسایی» دقیقاً چگونه رخ می‌دهد، چرا اتفاق می‌افتد و چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد، برای سلامت و ایمنی خانواده‌ها حیاتی است.
آلرژی غذایی چیست؟
وظیفه سیستم ایمنی بدن، شناسایی و نابودی مهاجمان واقعی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها است. غذاها، مانند شیر، گندم یا تخم‌مرغ، باید به عنوان دوست شناسایی شده و به راحتی وارد بدن شوند. اما در آلرژی غذایی، یک خطای فاحش رخ می‌دهد. سیستم ایمنی، یک پروتئین کاملاً بی‌ضرر در یک غذا (که اکنون آن را «آلرژن» می‌نامیم) را به اشتباه به عنوان یک «دشمن خطرناک» شناسایی می‌کند. در پاسخ به این تهدید خیالی، سیستم ایمنی شروع به تولید سلاح‌های تخصصی به نام آنتی‌بادی‌های ایمونوگلوبولین E (یا IgE) می‌کند.
این آنتی‌بادی‌های IgE در سراسر بدن پخش میشوند و روی سطح سلول‌های دفاعی خاصی به نام «ماست‌سل‌ها» (Mast Cells) که در پوست، بینی و ریه‌ها قرار دارند، می‌نشینند. این فرآیند، «حساس شدن» نام دارد و در اولین مواجهه با غذا رخ می‌دهد، اغلب بدون هیچ علامتی.
فردی که قبلاً به بادام زمینی «حساس» شده (یعنی آنتی‌بادی‌های IgE را ساخته)، مدتی بعد دوباره آن غذا را می‌خورد. این بار، سیستم ایمنی کاملاً آماده است. پروتئین بادام زمینی به محض ورود توسط IgE شناسایی می‌شود. این اتصال، مانند چرخاندن کلید در قفل، به ماست‌سل‌ها دستور «حمله» می‌دهد. ماست‌سل‌ها بلافاصله «منفجر» میشوند (فرایندی به نام دگرانولاسیون) و سیلی از مواد شیمیایی قدرتمند، از جمله هیستامین، را در بدن آزاد می‌کنند که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی (ایجاد کهیر و قرمزی پوست)، افزایش ترشحات (آبریزش بینی و چشم)، خارش (در دهان و پوست) و انقباض عضلات در راه‌های هوایی (باعث خس‌خس و تنگی نفس) می‌شود. این واکنش سریع و گسترده، مشخصه اصلی آلرژی غذایی است.
تفاوت کلیدی آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
اینجا نقطه‌ای است که بسیاری از مردم دچار سردرگمی میشوند. آلرژی غذایی یک واکنش تمام‌عیار سیستم ایمنی است. به همین دلیل، حتی مصرف مقدار بسیار ناچیزی از آن غذا (مثلاً یک ذره بادام زمینی) میتواند واکنشی شدید، سریع و بالقوه مرگبار (آنافیلاکسی) ایجاد کند. اما عدم تحمل غذایی اصلاً ربطی به سیستم ایمنی ندارد؛ این یک مشکل سیستم گوارشی است. مثلاً در عدم تحمل لاکتوز، بدن آنزیم مورد نیاز (لاکتاز) برای هضم قند شیر (لاکتوز) را به اندازه کافی تولید نمی‌کند. در نتیجه، فرد ممکن است دچار نفخ، درد شکم یا اسهال شود. علائم عدم تحمل غذایی آزاردهنده هستند، اما هرگز زندگی فرد را تهدید نمی‌کنند.
علائم آلرژی غذایی
معمولاً خیلی سریع، در عرض چند دقیقه تا حداکثر دو ساعت پس از مصرف غذای آلرژی‌زا، ظاهر میشوند. این واکنش‌ها میتوانند همزمان بر چندین سیستم بدن تأثیر بگذارند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- واکنش‌های پوستی: کهیر (برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار)، بثورات پوستی، خارش، قرمزی، تورم لب‌ها، صورت، زبان یا دور چشم (آنژیوادم).
- واکنش‌های گوارشی: درد شکم، تهوع، استفراغ (اغلب جهشی) یا اسهال.
- واکنش‌های تنفسی: عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی، سرفه خشک و مکرر، خس‌خس سینه یا تنگی نفس.
- واکنش‌های دهانی: خارش، سوزن‌سوزن شدن یا «مورمور شدن» در داخل دهان، گلو یا گوش‌ها.
- واکنش‌های عمومی: سرگیجه، سبکی سر یا احساس غش کردن.
- آنافیلاکسی: شدیدترین، ناگهانی‌ترین و ترسناک‌ترین شکل واکنش آلرژی غذایی است. در آنافیلاکسی، سیل مواد شیمیایی آزاد شده آنقدر گسترده است که بدن را به حالت «شوک» میبرد؛ فشار خون به شدت افت می‌کند و راه‌های هوایی به قدری تنگ میشوند که تنفس را مسدود می‌کنند. آنافیلاکسی باید بلافاصله با تزریق اپی‌نفرین (آدرنالین) درمان شود و فرد فوراً به اورژانس منتقل گردد.
علائم آلرژی غذایی در نوزادان
علائم آلرژی غذایی در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استفراغ مکرر (بهویژه استفراغ جهشی) پس از شیر خوردن (شیر مادر یا شیر خشک).
- اسهال شدید، که گاهی ممکن است حاوی رگه‌های خون باشد.
- کهیرهای پوستی گسترده.
- اگزمای شدید پوستی که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد.
- گریه‌های شدید، طولانی و تسکین‌ناپذیر پس از تغذیه.
- عدم وزن‌گیری مناسب یا «شکست در رشد».
نشانه‌های هشداردهنده؛ علائم آلرژی غذایی در کودکان
کودکان بزرگتر ممکن است علائم خود را به شکل متفاوتی توصیف کنند. علائم آلرژی غذایی در کودکان میتواند شامل شکایت‌هایی باشد که والدین باید آن‌ها را جدی بگیرند:
- «زبانم سنگین یا پشمالو شده.»
- «دهانم می‌سوزه یا داغ شده.»
- «یه چیزی مثل قورباغه تو گلوم گیر کرده.»
- «طعم فلز توی دهنم حس می‌کنم.»
این توصیفات، هرچند عجیب، اغلب نشان‌دهنده شروع یک واکنش آلرژیک جدی در ناحیه دهان و گلو هستند و نباید نادیده گرفته شوند.
علت آلرژی غذایی
اینکه چرا سیستم ایمنی برخی افراد این «اشتباه فاحش» را مرتکب می‌شود، یکی از بزرگترین معماهای پزشکی مدرن است. هیچ دلیل واحدی برای آلرژی غذایی وجود ندارد؛ بلکه مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در هم تنیده شده‌اند.
- ژنتیک: اگر در خانواده شما سابقه بیماری‌های آتوپیک (Atopic) مانند آسم، اگزما، تب یونجه (رینیت آلرژیک) یا خود آلرژی غذایی وجود داشته باشد، خطر ابتلای شما یا فرزندتان بیشتر است.
- سن: آلرژی غذایی به طور قابل توجهی در نوزادان و کودکان خردسال شایعتر است. سیستم ایمنی و گوارشی آن‌ها هنوز در حال تکامل است.
- سابقه آلرژی‌های دیگر: وجود یک بیماری آلرژیک، خطر ابتلا به بیماری دیگر را به شدت بالا میبرد. به عنوان مثال، کودکانی که اگزمای شدید دارند، در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به آلرژی غذایی هستند.
انواع آلرژی غذایی
همه آلرژی‌های غذایی یکسان ایجاد نمی‌شوند. متخصصان آلرژی آن‌ها را بر اساس اینکه کدام بخش از سیستم ایمنی در واکنش نقش دارد و علائم چقدر سریع ظاهر میشوند، به چند دسته اصلی تقسیم می‌کنند.
نوع اول؛ واکنش‌های سریع (وابسته به IgE)
این همان آلرژی غذایی «کلاسیک» است که در بخش‌های قبلی به تفصیل توضیح دادیم.
- مکانیسم: با واسطه آنتی‌بادی‌های IgE.
- زمان: علائم به سرعت، معمولاً در عرض چند دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف غذا، ظاهر میشوند.
- خطر: این نوع آلرژی میتواند باعث آنافیلاکسی شود و تهدیدکننده زندگی باشد.
- مثال‌ها: آلرژی به بادام زمینی، صدف، مغزهای درختی و ماهی معمولاً از این نوع هستند.
نوع دوم؛ واکنش‌های تاخیری (غیر وابسته به IgE)
این نوع آلرژی غذایی بسیار مرموزتر است و تشخیص آن دشوارتر است.
- مکانیسم: در این نوع، آنتی‌بادی IgE نقشی ندارد. بخش‌های دیگر سیستم ایمنی، مانند سلول‌های T، مسئول ایجاد التهاب هستند.
- زمان: علائم با تاخیر زیاد، معمولاً از چند ساعت تا چند روز پس از مصرف مداوم غذا، ظاهر میشوند.
- علائم: علائم تقریباً همیشه محدود به دستگاه گوارش هستند، مانند استفراغ شدید، اسهال مزمن، یبوست، وجود خون در مدفوع، یا عدم وزن‌گیری در نوزادان.
- چالش تشخیص: از آنجایی که IgE درگیر نیست، تست‌های استاندارد آلرژی (هم تست پوستی و هم آزمایش خون IgE) برای این نوع آلرژی منفی خواهند بود.
سندروم FPIES (التهاب روده ناشی از پروتئین غذا)
سندروم Food Protein-Induced Enterocolitis Syndrome یک مثال رایج و شدید از آلرژی غذایی غیر وابسته به IgE است که اغلب در نوزادان و کودکان خردسال دیده می‌شود.
- علائم: حدود ۱ تا ۴ ساعت پس از مصرف غذای محرک (که اغلب شیر گاو، سویا، برنج یا جو است) کودک دچار استفراغ شدید، مکرر و جهشی می‌شود. این واکنش میتواند آنقدر شدید باشد که منجر به کم‌آبی شدید، افت فشار خون و شوک شود.
- تشخیص اشتباه: به دلیل علائم گوارشی و تاخیری، FPIES اغلب با یک مسمومیت غذایی شدید یا عفونت ویروسی معده اشتباه گرفته می‌شود.
ازوفاژیت ائوزینوفیلیک (EoE) یا آلرژی مری
Eosinophilic Esophagitis یک بیماری مزمن و پیچیده است که در آن، آلرژن‌های غذایی (معمولاً شیر، گندم، تخم‌مرغ و سویا) باعث میشوند نوع خاصی از گلبول‌های سفید به نام «ائوزینوفیل‌ها» در بافت مری (لوله اتصال دهان به معده) تجمع کنند و باعث التهاب شوند.
- علائم: در کودکان، این وضعیت میتواند باعث امتناع از غذا خوردن، استفراغ یا درد شکم شود. در بزرگسالان، شایع‌ترین علامت، مشکل در بلع (دیسفاژی) یا احساس گیر کردن غذا در گلو است.
نوع سوم؛ واکنش‌های ترکیبی
در نهایت، برخی شرایط وجود دارند که به نظر می‌رسد ترکیبی از هر دو مکانیسم وابسته و غیروابسته به IgE هستند. بهترین مثال برای این مورد، درماتیت آتوپیک (اگزما) است که در آن، آلرژی غذایی (از هر دو نوع) میتواند باعث تشدید شدید علائم پوستی شود.
تشخیص حساسیت غذایی
اگر مشکوک هستید که شما یا فرزندتان آلرژی غذایی دارید، قدم اول مراجعه به پزشک و سپس در صورت لزوم، مراجعه به یک متخصص آلرژی (آلرژیست) است.
اولین گام؛ شرح حال دقیق نزد پزشک
مهم‌ترین ابزار تشخیصی برای آلرژی غذایی، داستان شما (شرح حال بالینی) است. پزشک سوالات دقیقی می‌پرسد:
- دقیقاً چه غذایی مصرف کردید؟
- چقدر طول کشید تا علائم شروع شوند؟ (چند دقیقه یا چند روز؟)
- علائم دقیقاً چه بودند؟ (کهیر، استفراغ، تنگی نفس؟)
- این اتفاق چند بار تکرار شده است؟
تست آلرژی غذایی
پس از گرفتن شرح حال، پزشک ممکن است برای تایید شک خود، تست آلرژی غذایی را درخواست دهد. اما در اینجا یک نکته بسیار حیاتی وجود دارد که بسیاری از مردم آن را اشتباه متوجه میشوند: هیچ تستی به تنهایی نمی‌تواند آلرژی غذایی را تشخیص دهد.
تست‌های آلرژی (پوستی و خون) فقط «حساس شدن» را نشان می‌دهند؛ یعنی به ما می‌گویند که آیا بدن شما آنتی‌بادی IgE علیه آن غذا ساخته است یا خیر. اما همانطور که گفته شد، بسیاری از افراد (به ویژه آنهایی که اگزما دارند) ممکن است تست مثبت داشته باشند اما بتوانند آن غذا را بدون هیچ مشکلی بخورند.
تست پوستی
این رایج‌ترین تست آلرژی غذایی است.
- روش: قطرات کوچکی از عصاره‌های مایع آلرژن‌های غذایی روی پوست شما (معمولاً ساعد یا پشت) قرار داده می‌شود. سپس با یک وسیله کوچک و استریل، خراش بسیار سطحی روی پوست در محل هر قطره ایجاد می‌شود.
- نتیجه: اگر شما به آن ماده حساس باشید، پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، یک برآمدگی قرمز، خارش‌دار و متورم (مانند نیش پشه) در آن محل ظاهر می‌شود.
- مزایا: نتایج بسیار سریع (در عرض ۲۰ دقیقه) آماده میشوند و هزینه نسبتاً کمی دارد.
آزمایش خون تخصصی
در این روش، یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود تا سطح آنتی‌بادی‌های IgE خاص (sIgE) را برای غذاهای مشکوک اندازه‌گیری کند.
- مزایا: برخلاف تست پوستی، نیازی به قطع مصرف داروهای آنتی‌هیستامین قبل از آزمایش نیست. همچنین برای افرادی که اگزمای شدید و گسترده دارند (که امکان تست پوستی را سخت می‌کند) یا افرادی که در معرض خطر بالای واکنش شدید به تست پوستی هستند، گزینه ایمن‌تری است.
- معایب: گران‌تر است و دریافت نتایج ممکن است چند روز طول بکشد.
چالش غذای خوراکی (OFC)
این تنها آزمایشی است که میتواند به طور قطعی تایید یا رد کند که آیا شما به یک غذا آلرژی غذایی بالینی دارید یا خیر. به همین دلیل، آن را «استاندارد طلایی» تشخیص می‌نامند.
- روش: این تست حتماً باید در یک محیط بالینی مجهز (کلینیک متخصص آلرژی یا بیمارستان) و تحت نظارت دقیق پزشکی انجام شود. بیمار مقادیر بسیار کم و به تدریج افزایشی از غذای مشکوک را در فواصل زمانی معین می‌خورد.
- نتیجه: اگر بیمار در طول فرآیند (که ممکن است چند ساعت طول بکشد) دچار واکنش آلرژیک شود، تست متوقف شده و آلرژی غذایی تایید می‌شود. اگر بیمار بتواند یک وعده کامل و استاندارد از آن غذا را بدون هیچ علامتی مصرف کند، تست منفی تلقی شده و آلرژی به آن غذا رد می‌شود.
- کاربرد دیگر: از OFC همچنین برای بررسی اینکه آیا آلرژی غذایی در کودکان (مانند آلرژی به شیر یا تخم مرغ) با گذشت زمان بهبود یافته است یا خیر، استفاده می‌شود.
تست‌های غیرعلمی و غیرمعتبر که باید از آن‌ها دوری کنید
معروف‌ترین و گمراه‌کننده‌ترین آن‌ها، تست IgG Food Panel Test است. این تست‌ها ادعا می‌کنند که سطوح بالای آنتی‌بادی IgE به یک غذا نشان‌دهنده «عدم تحمل» است. این ادعا دقیقاً برعکس واقعیت علمی است. تمام سازمان‌های معتبر آلرژی، از جمله آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا (AAAAI)، هشدار می‌دهند که IgE یک پاسخ طبیعی و نرمال سیستم ایمنی به مواجهه با غذا است. وجود IgE به احتمال زیاد نشان‌دهنده تحمل بدن نسبت به آن غذا است، نه عدم تحمل. سایر تست‌های نامعتبر عبارتند از: تست‌های الکترودرمال (سنجش مقاومت الکتریکی پوست)، تست مو، کینزیولوژی کاربردی و… .
«بسیار مهم است که بدانیم این تست [تست IgG] هرگز از نظر علمی ثابت نکرده است که میتواند کاری را که ادعا می‌کند انجام دهد، به انجام برساند… وجود IgG احتمالاً یک پاسخ طبیعی سیستم ایمنی به قرار گرفتن در معرض غذا است. سطوح بالاتر IgG4 به غذاها ممکن است به سادگی با تحمل آن غذاها مرتبط باشد.»
“It is important to understand that this test [IgG test] has never been scientifically proven to be able to accomplish what it reports to do… The presence of IgG is likely a normal response of the immune system to exposure to food. Higher levels of IgG4 to foods may simply be associated with tolerance to those foods.”
عوارض آلرژی غذایی
زندگی با آلرژی غذایی چیزی فراتر از نخوردن یک غذا است. این وضعیت میتواند عوارض عمیق جسمی و روانی به همراه داشته باشد.
تاثیر آلرژی بر روان و اضطراب
بار روانی آلرژی غذایی میتواند بسیار سنگین باشد. زندگی با ترس دائمی از «تماس تصادفی» با آلرژن، یک اضطراب زمینه‌ای ایجاد می‌کند که بر تمام جنبه‌های زندگی تأثیر می‌گذارد.
- اضطراب اجتماعی: غذا خوردن در رستوران‌ها، مهمانی‌ها، یا فرستادن کودک به مدرسه، تبدیل به یک عملیات پر استرس برای بررسی مواد تشکیل‌دهنده و خطر آلودگی متقاطع می‌شود.
- انزوا: بسیاری از افراد یا خانواده‌ها ترجیح می‌دهند برای ایمنی، از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنند.
- کاهش کیفیت زندگی: مطالعات نشان داده‌اند که کیفیت زندگی خانواده‌هایی که دارای آلرژی غذایی در کودکان هستند، میتواند به شدت کاهش یابد، گاهی حتی بیشتر از خانواده‌هایی که با بیماری‌های مزمن دیگری مانند دیابت دست و پنجه نرم می‌کنند.
ارتباط با اگزما و درماتیت آتوپیک
اگزما (درماتیت آتوپیک) و آلرژی غذایی ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند. این ارتباط اغلب بخشی از چیزی است که متخصصان آن را «آتوپیک مارچ» (Atopic March) می‌نامند: یک روند که اغلب با اگزما در نوزادی شروع می‌شود، سپس به آلرژی غذایی منجر شده و بعداً در زندگی به آسم و تب یونجه تبدیل می‌شود.
درمان آلرژی غذایی
تا همین اواخر، درمان آلرژی غذایی فقط در یک کلمه خلاصه می‌شد: «پرهیز». اما خوشبختانه، چشم‌انداز درمان در حال تغییر است و گزینه‌های جدیدی برای مدیریت و بهبود کیفیت زندگی در حال ظهور هستند.
پرهیز هوشمندانه
اولین، مهم‌ترین و اساسی‌ترین گام در مدیریت آلرژی غذایی، اجتناب دقیق و کامل از مصرف آلرژن است. اما این کار پیچیده‌تر از نخوردن آن غذا است:
- خواندن برچسب‌ها: این به معنای تبدیل شدن به یک کارآگاه در هنگام خرید مواد غذایی است. باید تمام برچسب‌های مواد غذایی را به دقت بخوانید. خوشبختانه، در بسیاری از کشورها، تولیدکنندگان موظف هستند حضور «۹ آلرژن اصلی» را به زبان ساده روی بسته‌بندی اعلام کنند.
- آلودگی متقاطع: باید مراقب خطرات پنهان باشید. استفاده از یک قاشق برای هم زدن دو غذای مختلف، یا استفاده از یک تخته برش که قبلاً برای خرد کردن آلرژن استفاده شده، میتواند باعث انتقال مقادیر کمی از پروتئین و ایجاد واکنش شود.
آمادگی برای اورژانس؛ آشنایی با اپی‌نفرین (قلم آدرنالین)
برای هر فردی که آلرژی غذایی با خطر آنافیلاکسی دارد، اپی‌نفرین (Epinephrine) خط اول درمان و تنها داروی نجات‌بخش زندگی است.
- چرا فقط اپی‌نفرین؟ یک تصور غلط رایج این است که آنتی‌هیستامین‌ها (مانند دیفن‌هیدرامین) میتوانند آنافیلاکسی را درمان کنند. این کاملاً اشتباه و خطرناک است. آنتی‌هیستامین‌ها فقط علائم خفیف پوستی (مانند کهیر و خارش) را تسکین می‌دهند؛ آن‌ها نمی‌توانند جلوی تورم راه‌های هوایی، تنگی نفس یا افت فشار خون مرگبار را بگیرند.
- چه زمانی استفاده شود؟ اپی‌نفرین باید بلافاصله در صورت بروز هرگونه علامت شدید (مانند مشکل در تنفس، تورم گلو، سرفه مکرر، استفراغ) یا درگیری همزمان دو سیستم بدن (مثلاً کهیر به همراه درد شکم) تزریق شود.
- قانون دو دوز: افراد در معرض خطر باید همیشه دو دوز اپی‌نفرین همراه خود داشته باشند. گاهی اوقات ممکن است واکنش اول برگردد (واکنش دوفازی) یا دوز اول کافی نباشد.
- پس از تزریق: همیشه پس از تزریق اپی‌نفرین، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید و به بیمارستان بروید، حتی اگر احساس بهتری دارید.
درمان‌های نوین برای درمان آلرژی
افق جدید در درمان آلرژی، حرکت به سمت «حساسیت‌زدایی» است. هدف این درمان‌ها لزوماً «درمان قطعی» نیست، بلکه بالا بردن «آستانه تحمل» فرد است.
ایمونوتراپی خوراکی (OIT)
ایمونوتراپی خوراکی (Oral Immunotherapy) یک رویکرد درمانی پیشگامانه است.
- روش: در این روش، بیمار مقادیر بسیار بسیار کم و دقیق از آلرژن (مثلاً پودر بادام زمینی) را به صورت روزانه مصرف می‌کند. این مقدار، تحت نظارت بسیار دقیق متخصص آلرژی، به تدریج در طول ماه‌ها افزایش می‌یابد.
- هدف: «آموزش مجدد» و «آرام کردن» سیستم ایمنی بدن است تا یاد بگیرد آن پروتئین را به عنوان یک ماده بی‌خطر بپذیرد.
- نتایج: OIT موفقیت‌های قابل توجهی، به ویژه در کودکان پیش‌دبستانی، برای آلرژی به بادام زمینی، شیر و تخم مرغ نشان داده است.
- هشدار: OIT خود میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود و باید فقط توسط متخصصان آموزش‌دیده در مراکز مجهز انجام شود.
درمان آلرژی غذایی در کودکان با داروهای جدید
تحقیقات در زمینه درمان آلرژی غذایی در کودکان به سرعت در حال پیشرفت است:
- Palforzia: این اولین و تنها داروی OIT است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به طور خاص برای درمان آلرژی غذایی در کودکان ۴ تا ۱۷ ساله مبتلا به آلرژی بادام زمینی تایید شده است.
- Omalizumab یا Xolair: این یک داروی بیولوژیک (مونوکلونال آنتی‌بادی) است که در ابتدا برای درمان آسم شدید تایید شده بود. اما در یک پیشرفت شگفت‌انگیز در سال‌های اخیر، FDA این دارو را برای کاهش خطر واکنش‌های آلرژیک به چندین ماده غذایی به طور همزمان (از جمله شیر، تخم‌مرغ، بادام زمینی و گندم) در افراد ۱ ساله به بالا تایید کرد. این دارو یک تغییردهنده بازی برای افرادی است که به چندین ماده غذایی مختلف آلرژی غذایی شدید دارند.
لیست مواد غذایی آلرژی‌زا
اگرچه هر غذایی پتانسیل ایجاد آلرژی غذایی را دارد (بیش از ۱۷۰ غذا به عنوان آلرژن شناسایی شده‌اند)، اما واقعیت این است که اکثریت قریب به اتفاق (حدود ۹۰٪) واکنش‌های شدید، تنها توسط تعداد انگشت‌شماری از غذاها ایجاد میشوند. دانستن اینکه چه مواد غذایی آلرژی‌زا هستند، پایه اصلی مدیریت آلرژی است:
- شیر گاو: شایع‌ترین آلرژی غذایی در نوزادان و کودکان خردسال.
- تخم مرغ: دومین آلرژی شایع در کودکان.
- بادام زمینی: یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین آلرژی‌ها، که اغلب باعث آنافیلاکسی می‌شود.
- مغزهای درختی: شامل گردو، بادام، پسته، بادام هندی، فندق و غیره.
- سویا: یکی دیگر از آلرژن‌های شایع در کودکان.
- گندم: که نباید آن را با بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن اشتباه گرفت.
- ماهی: مانند ماهی کاد، سالمون و تن.
- صدفداران: مانند میگو، خرچنگ و لابستر.
- کنجد: جدیدترین عضوی که در سال ۲۰۲۳ به دلیل شیوع رو به رشد آلرژی به آن، به این لیست اضافه شد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما یا فرد دیگری هر یک از علائم زیر را پس از خوردن غذا تجربه کردید، این نشانه‌های آنافیلاکسی هستند و باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:
- مشکل در تنفس، خس‌خس سینه یا احساس خفگی.
- تورم ناگهانی و شدید لب‌ها، زبان یا گلو.
- مشکل در بلع یا صحبت کردن، یا تغییر ناگهانی صدا (صدای خشن).
- گیجی، سرگیجه شدید، احساس ضعف یا از دست دادن هوشیاری.
- پوست رنگ‌پریده، سرد و نمناک، یا نبض ضعیف.
- استفراغ مکرر همراه با یکی از علائم بالا.
اگر قلم اپی‌نفرین در دسترس دارید، ابتدا آن را تزریق کنید و سپس با اورژانس تماس بگیرید.
پیشگیری از حساسیت غذایی
تا همین اواخر (حدود سال ۲۰۱۵)، توصیه‌های پزشکی استاندارد این بود که برای جلوگیری از آلرژی غذایی، والدین باید معرفی غذاهای پرخطر (به ویژه بادام زمینی) را تا سن ۳ سالگی یا بیشتر به تاخیر بیندازند. این توصیه، هرچند با نیت خوب، اما بر اساس شواهد علمی قوی نبود. اما با انتشار مقاله‌ای مهم همه چیز تغییر یافت. نوزادانی که در معرض خطر بالای آلرژی (یعنی اگزمای شدید یا آلرژی به تخم مرغ داشتند)، اگر از سن ۴ تا ۱۱ ماهگی به طور منظم و زودهنگام شروع به مصرف محصولات حاوی بادام زمینی کنند خطر ابتلای آن‌ها به آلرژی بادام زمینی تا سن ۵ سالگی، بیش از ۸۰ درصد کاهش می‌یابد!
«برای دهه‌ها، متخصصان آلرژی توصیه می‌کردند که نوزادان خردسال برای جلوگیری از آلرژی‌های غذایی، از مصرف غذاهای آلرژی‌زا مانند بادام زمینی اجتناب کنند. یافته‌های ما نشان می‌دهد که این توصیه نادرست بوده و ممکن است در افزایش آلرژی به بادام زمینی و سایر آلرژی‌های غذایی نقش داشته باشد.»
“For decades allergists have been recommending that young infants avoid consuming allergenic foods such as peanut to prevent food allergies,” notes Professor Lack, the lead investigator for the LEAP study. “Our findings suggest that this advice was incorrect and may have contributed to the rise in the peanut and other food allergies.”
به نقل از LEAP Study Results
بنابراین، دستورالعمل‌های پزشکی در سراسر جهان تغییر کرده‌اند.
- توصیه فعلی: اکنون توصیه می‌شود که غذاهای آلرژی‌زا (به ویژه بادام زمینی و تخم مرغ کاملاً پخته شده) باید زودتر به نوزادان معرفی شوند.
- زمان‌بندی: بهترین زمان برای معرفی، همزمان با شروع سایر غذاهای کمکی، یعنی حدود ۶ ماهگی است (اما نه قبل از ۴ ماهگی).
- نحوه معرفی: این غذاها باید به شکلی ایمن و متناسب با سن نوزاد ارائه شوند (مثلاً کره بادام زمینی رقیق شده با آب یا پوره، یا تخم مرغ کاملاً پخته و له شده) تا خطر خفگی نداشته باشند.
- نکته مهم: برای نوزادانی که در معرض خطر بالا هستند (یعنی اگزمای شدید دارند)، بسیار مهم است که والدین قبل از شروع معرفی آلرژن‌ها، با پزشک یا متخصص آلرژی مشورت کنند.
منابع: Mayo Clinic – FARE – Food Allergy Canada – PubMed – Cleveland Clinic
