جوش قبل از پریود یکی از شایعترین مشکلات پوستی در بین زنان به شمار میرود که بسیاری از آنها را با نوسانات هورمونی مرتبط میکند. این نوع جوشها معمولا چند روز تا یک هفته قبل از شروع قاعدگی ظاهر میشوند و میتوانند به صورت قرمزی، التهاب یا حتی جوشهای چرکی بروز کنند. تغییرات هورمونی، به ویژه افزایش هورمونهای آندروژن و کاهش استروژن و پروژسترون، نقش مهمی در تحریک غدد چربی و انسداد منافذ پوست دارند. علاوه بر هورمونها، عوامل سبک زندگی مانند استرس، رژیم غذایی نامناسب، کمخوابی و استفاده از محصولات آرایشی سنگین میتوانند شدت و تعداد جوشها را افزایش دهند. درک علت ایجاد جوش قبل از پریود و شناخت روشهای درمان و پیشگیری آنها، میتواند به حفظ سلامت پوست و کاهش ناراحتیهای جسمی و روانی مرتبط با آن کمک کند. در این مقاله، به بررسی علل جوش قبل از پریود، انواع درمانهای موجود و راهکارهای جلوگیری از جوش قبل از پریود میپردازیم تا زنان بتوانند با آگاهی بیشتری از پوست خود مراقبت کنند.
جوش قبل از پریود چیست؟
جوش قبل از پریود، نوعی آکنه محسوب میشود که به طور معمول چند روز تا یک هفته قبل از شروع قاعدگی در پوست ظاهر میشود. این جوشها معمولا در نواحی صورت، چانه، فک و گاهی پشت و شانهها بروز میکنند و میتوانند به شکل جوش سرسیاه، جوش سرسفید، قرمزی یا جوشهای چرکی باشند.
این نوع جوش، برخلاف دیگر جوشها ناشی از آلودگی یا عدم رعایت بهداشت، بیشتر به تغییرات داخلی بدن و نوسانات هورمونی مرتبط است و معمولا با شروع پریود کاهش پیدا میکند. بسیاری از زنان این جوشها را به صورت چرخهای تجربه میکنند و شدت آن در هر ماه ممکن است متفاوت باشد. جوش قبل از پریود در دسته اختلالات پوستی موقتی قرار میگیرد و معمولا نیازمند درمان دائمی نیست، اما میتواند باعث ناراحتی و کاهش اعتمادبهنفس شود.
چرا قبل از پریود جوش میزنیم؟
در روزها یا ساعات منتهی به شروع قاعدگی، بسیاری از زنان شاهد ظهور جوشهای ناگهانی هستند؛ خاصیتی که منحصرا به نوع خاصی از آکنه تعلق ندارد، بلکه به عنوان بخشی از واکنش هورمونی طبیعی بدن شناخته میشود. این تغییرات فیزیولوژیک در بستر چرخه قاعدگی، باعث میشوند غدد چربی فعالتر شوند، پوست دچار التهاب شده و منافذ پوست بیشتر مستعد انسداد شوند. در نتیجه، جوشهای پیش از پریود به عنوان هشدار طبیعی پوست برای توجه بیشتر مطرح هستند.
دلایل اصلی جوش پیش از پریود عبارتند از:
- کاهش ناگهانی استروژن و پروژسترون: درست پیش از پریود، سطح هورمون استروژن و پروژسترون در بدن کاهش پیدا میکند؛ این کاهش، به غدد سباسه اجازه میدهد تولید چربی (سبوم) را افزایش دهند و به این ترتیب منافذ پوست بیشتر مستعد انسداد شوند.
- افزایش فعالیت هورمونهای آندروژن (مانند تستوسترون): در زمانی که استروژن کاهش پیدا میکند، نسبت تستوسترون در پوست به نسبت بیشتر میشود که این نیز یکی از محرکهای افزایش تولید چربی پوست و در نتیجه بروز جوش هورمونی است.
- افزایش التهابات پوستی و رشد باکتریها: چربی بیش از حد پوست، ترشح منافذ و رشد باکتریهایی چون Cutibacterium acnes را تشدید میکند؛ به علاوه، در این دوره پوست ممکن است حساستر شده و پاسخ التهابی شدیدتری نشان دهد.
- افزایش حساسیت پوست نسبت به محرکهای خارجی: در پریود، پوست به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است در برابر استرس، خواب ناکافی، تغذیه نامناسب یا محصولات آرایشی تحریکپذیرتر شود؛ این یعنی جوش پیش از پریود بیشتر به راحتی بروز میکند. این علت، یکی از دلایل بروز جوش در بارداری نیز محسوب میشود.
- تغییر در ترکیب بافت پوست و چربی آن: هورمون پروژسترون در فاز لوتئال (پس از تخمکگذاری) افزایش یافته و موجب میشود پوسته منافذ کمی بزرگتر و مستعد انسداد شوند؛ این مورد در کنار پوست کمی چربتر، محیط مساعدتری را برای بروز جوش فراهم میآورد.
به طور یک قاعده کلی، جوشی که چند روز پیش از شروع قاعدگی ظاهر میشود، معمولا نشانهای از نوسانات هورمونی و فرآیند طبیعی بدن محسوب میشود، ولی نیازمند مراقبت است تا تبدیل به وضعیت مزمن یا مزاحم نشود. به طور کلی، جوش قبل از پریود یک پاسخ طبیعی پوست به تغییرات هورمونی دانسته میشود و شناخت درست آن به جای تلاش برای از بین بردن جای جوش به مدیریت بهتر و انتخاب روشهای درمان و پیشگیری مناسب کمک میکند.
انواع جوش قبل از پریودی
جوشهایی که چند روز پیش از شروع قاعدگی ظاهر میشوند، صرفا یکی از نشانههای تغییرات هورمونی نیستند، بلکه ممکن است انواع متعددی را شامل شوند که هر کدام با ویژگیهای متفاوتی بروز پیدا میکنند. قاعدتا آشنایی با این انواع میتواند به تشخیص دقیقتر و انتخاب درمان مناسب کمک میکند.
جوش صورت قبل از پریود
بخش عمده جوشهای پیش از پریود در ناحیه صورت، به ویژه چانه و فک و گاهی گونهها رخ میدهند. این جوشها معمولا به صورت کومدونها (سرسیاه یا سرسفید)، پاپولهای قرمز یا پوسچولهای چرکی بروز میکنند. از آنجا که در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی سطح استروژن کاهش و پروژسترون افزایش پیدا میکند، تولید چربی پوست بالا میرود و منافذ پوست با چربی، سلولهای مرده و باکتریها مسدود میشوند. این فرآیند زمینه را برای جوشهای صورت پیش از پریود فراهم میکند.
جوش زیر بغل قبل از پریود
اگرچه این نوع جوش کمتر مورد بحث قرار میگیرد، جوشهای ناحیه زیر بغل نیز میتوانند در دوره پیش از قاعدگی ظاهر شوند. این جوشها معمولا به صورت برجستگیهای قرمز، گاهی چرکی، در محل فولیکولهای مو یا منافذ پوست ناحیه زیر بغل هستند. ترکیب چربی بیشتر، ترشح غدد فعالتر و اصطکاک پوست با لباس یا فعالیتهای ورزشی، باعث میشود این ناحیه در دوره هورمونی حساستر شود. در حقیقت، افزایش تعریق و تغییرات هورمونی پیش از پریود ممکن است رشد باکتری و مسدود شدن منافذ در زیر بغل را تسریع کند.
جوش سر سفید قبل از پریودی
جوش سرسفید یا “closed comedones” یکی از انواع متداول جوش پیش از پریود است؛ زمانی که منافذ پوست با چربی و سلولهای مرده مسدود شده و سطح پوست پوشیده، منجر به برجستگی سفید زیر سطح پوست میشوند. این نوع جوش به ویژه در افرادی دیده میشود که پوستشان به افزایش ترشح چربی پاسخ میدهد و نوسانات هورمونی موجب میشوند قبل از پریود شرایط برای این انسداد مهیا شود.
سایر انواع جوش پیش از پریود
علاوه بر سه مورد بالا، ممکن است انواع دیگری نیز ظاهر شوند، مانند پاپولهای کوچک قرمز، پوسچولهایی با مرکز چرکی، حتی ندولها یا کیستهای زیرپوستی که در چرخههای قاعدگی به ویژه در افرادی که مستعد آکنه ژنتیکی هستند ظاهر میشوند. این موارد معمولا شدیدتر بوده و ممکن است نیاز به درمان تخصصی داشته باشند.
درمان جوش قبل از پریود
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، در دوره پیش از پریود، پوست به واسطه تغییرات هورمونی، حساستر و مستعد جوش میشود. درمان این نوع جوش، نیازمند ترکیبی از مراقبت دقیق پوستی، اصلاح سبک زندگی و در موارد شدید، مداخلات تخصصی است و با درمان دیگر انواع آکنه و جوش متفاوت است. در این بخش ابتدا به روشهای کلی درمان میپردازیم.
استفاده از یک روال مراقبت پوستی
برای شروع، توصیه میشود یک روال مراقبتی ثابت داشته باشید: پوست را صبح و شب با شوینده ملایم شستشو دهید، از محصولات ضدجوش مناسب استفاده کنید و پس از تعریق سریع دوش بگیرید و لباس را تعویض کنید. استفاده از محصولاتی که حاوی بنزوئیل پراکساید یا سالیسیلیک اسید هستند میتواند برای کاهش باکتریها و پاکسازی منافذ موثر باشد.
اصلاح سبک زندگی
علاوه بر مراقبت خارجی، سبک زندگی نیز نقش مهمی دارد: تغذیه متعادل با محدود کردن قند و لبنیات پرچرب، افزایش مصرف غذاهای سرشار از روی، امگا-۳ و ویتامینهای A و E، و همچنین کنترل استرس و خواب کافی همگی به بهبود جوشهای قبل از پریود کمک میکنند.
استفاده از داروهای موضعی
در صورت مزمن شدن جوش یا عدم پاسخ به درمانهای ساده، ممکن است پزشک درمانهای هورمونی یا داروهای موضعی یا خوراکی را تجویز کند؛ اما این موارد نیازمند بررسی دقیق وضعیت هورمونی و سلامت کامل هستند.
درمان گیاهی جوشهای قبل از پریود
در کنار درمانهای ساختاری، استفاده از روشهای گیاهی و طبیعی نیز میتواند به عنوان مکمل مفید باشد. با این حال، مهم است بدانید که شواهد علمی آنها محدود هستند و همیشه باید با احتیاط به کار روند؛ برای مثال، استفاده از روغن درخت چای (tea tree oil) به صورت موضعی، به خاطر خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابیاش پیشنهاد شده است؛ همچنین، چای سبز به صورت خوراکی یا موضعی ممکن است به کاهش التهاب کمک کند؛ اگر چه تحقیقات گسترده در این زمینه هنوز اندک هستند.
علاوه بر این، گیاه آلوئهورا با ژل طبیعیاش برای آرامسازی پوست قرمز و تحریکشده موثر دیده شده است، هرچند نمیتواند به تنهایی مانع بروز جوش شود. همچنین، استفاده از عصارههایی که روی کاهش تولید سبوم و التهابی اثر دارند – مانند محصولات حاوی ماده معدنی روی یا ویتامین D – میتواند در برنامه ترکیبی درمانی جای بگیرد.
به طور خلاصه، درمان جوش قبل از پریود نیازمند ترکیبی از مراقبت موضعی، اصلاح سبک زندگی و استفاده هوشمند از مکملهای طبیعی است. روشهای گیاهی ممکن است تاثیرگذار باشند اما جایگزین درمان پزشکی نیستند؛ اگر جوشها تکرار میشوند یا شدید هستند، حتما با متخصص پوست مشورت کنید.
روشهای جلوگیری از جوش زدن قبل از پریود
جوشهایی که در آستانه دوره قاعدگی ظاهر میشوند، معمولا نتیجه یک هماهنگی نامناسب میان هورمونها، پوست و سبک زندگی هستند؛ به همین دلیل باید اعتراف کرد که جلوگیری از بروز آنها، فراتر از محصول پوستی بوده و شامل اصلاح رفتارها از چند هفته قبل میشود. در ادامه چند راهکار علمی و کاربردی را ارائه میدهیم که به کاهش احتمال بروز این نوع جوش کمک میکند:
رژیم غذایی سالم
یکی از اقدامات کلیدی، تنظیم رژیم غذایی پیش از شروع پریود است. کاهش مصرف غذاهای با شاخص گلیسمی بالا – مثل نوشیدنیهای شیرین، نان سفید و شیرینیجات – میتواند سطح انسولین و ترشح هورمونهای تحریککننده غدد چربی را کاهش دهد. از طرف دیگر، افزودن غذاهایی با ترکیبات مفید مثل اسیدهای چرب امگا-۳ (مانند ماهی چرب)، مغزها، سبزیجات با برگ سبز و میوههای تازه به آنچه پیش از پریود میخورید، کمک میکند تا سطح التهاب عمومی بدن کمتر شود و پوست با شرایط حساس پیش از پریود بهتر کنار بیاید. تحقیقات نشان دادهاند که این نوع اصلاح رژیم غذایی میتواند شدت و مدت آکنه مرتبط با پریود را کاهش دهد.
حفظ روتین پوستی
حفظ روتین پوستی منظم و ملایم در هفته منتهی به پریود اهمیت دارد. دو بار شستوشوی روزانه با شوینده ملایم برای پوست چرب یا مختلط، همراه با استفاده از محصولاتی با سالیسیلیک اسید یا نیاسینامید میتواند به کنترل تولید چربی و التهاب کمک کند. همچنین اجتناب از لمس مکرر صورت، تعویض بالش یا روبالشیها حداقل هر هفته، و پرهیز از پوشیدن لباسهای تنگ یا غیر تنفسپذیر در این دوره میتواند روند بروز جوش را آرامتر کند.
کیفیت خواب و مدیریت ذهن
یک عامل کمتر دیده شده اما تاثیرگذار، مدیریت استرس و خواب محسوب میشود. در هفتههای منتهی به پریود، بدن ممکن است هورمونهایی مثل کورتیزول را بیشتر تولید کند که این خود میتواند تولید سبوم را افزایش دهد. داشتن خواب کافی (۷ الی ۹ ساعت شبانه)، تمرینات آرامسازی مثل مدیتیشن یا یوگا و کاهش قرارگیری در معرض محرکهای استرسزا میتوانند به کاهش این هورمونها کمک کنند و بنابراین پوست را در برابر بروز جوش مصونتر سازند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
ظهور جوش پیش از پریود برای بسیاری از زنان امری طبیعی است، اما برخی علائم و شرایط وجود دارند که نیازمند مراجعه به پزشک یا متخصص پوست هستند. این موارد زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکنند که جوشها شدید، مکرر، آزاردهنده یا همراه با ویژگیهای غیرمعمول باشند و ممکن است نشانه اختلالات هورمونی، عفونی یا دیگر مشکلات سلامتی باشند.
در صورت مشاهده هر یک از شرایط زیر، توصیه میشود با پزشک مشورت کنید:
- اگر جوشها همراه با درد زیاد، تورم، ندولهای عمیق یا کیستهای بزرگ هستند و با روشهای مراقبتی خانگی بهبود پیدا نمیکنند، یعنی آکنه مزمن یا هورمونی ممکن است مطرح باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد.
- اگر الگوی جوش در هر چرخه قاعدگی تکرار میشود، شدت آن بیشتر میشود یا در نواحی غیرمعمول مثل پشت یا شانهها مکررا بروز میکند، ممکن است علامت اختلال هورمونی مانند سندروم تخمدان پلیکیستیک یا دیگر اختلالات غدد درونریز باشد.
- اگر علاوه بر جوش، علائمی مانند قاعدگی نامنظم، ریزش مو، افزایش ناگهانی وزن یا موهای زائد صورت مشاهده شود، حتما باید بررسی هورمونی صورت گیرد؛ چرا که ممکن است علت، فراتر از صرفا یک مسئله پوستی باشد.
- اگر جوشها باعث جای زخم، تغییر رنگ پوست، یا اختلال جدی در زندگی روزمره شما شدهاند و با درمانهای بدون نسخه بهبودی نداشتهاند، مراجعه به متخصص پوست ضروری است.
- اگر در طی درمان دارو یا روش جدیدی پیشنهاد میشود، مخصوصا داروهایی که هورمونی هستند یا نیاز به نظارت پزشکی دارند، باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند.
به طور کلی، اگر جوشهای پیش از پریود شما فقط گهگاه و خفیف بروز میکنند و با رعایت مراقبت پوستی و سبک زندگی بهبود پیدا میکنند، جای نگرانی نیست؛ اما اگر یکی از شرایط بالا برقرار باشد یا احساس میکنید وضعیت در حال بدتر شدن است، بهترین کار این است که به موقع با پزشک مشورت کنید تا درمان مناسب و به موقع تعیین شود.
آگاهی و پیگیری مراقبتهای پوستی؛ رمز کنترل این اختلال
با وجود طبیعی بودن روند بروز جوشها در دوره پریودی، تاثیر آن بر اعتمادبهنفس و کیفیت زندگی قابل چشمپوشی نیست و مدیریت آن اهمیت زیادی دارد. بهترین راه برای کنترل جوشهای پیش از پریود، شناخت الگو و علت آنهاست. شناسایی عوامل محرک شامل استرس، رژیم غذایی نامناسب، کمبود خواب و استفاده از محصولات پوستی سنگین و غیرمتناسب با نوع پوست میتواند نقش موثری در کاهش بروز جوش داشته باشد.
اصلاح سبک زندگی، از جمله تغذیه متعادل و پرهیز از غذاهای با شاخص گلیسمی بالا، ورزش منظم و مدیریت استرس با تمرینات آرامسازی به طور حتم کمک میکند تا چرخه هورمونی به شکل متعادلتری عمل کند. از طرفی دیگر، استفاده منظم از محصولات مراقبت پوستی مناسب، شامل شویندههای ملایم، مرطوبکنندههای غیرکومدوژنیک و ترکیبات ضد التهاب، میتواند از ایجاد التهاب و تجمع چربی جلوگیری کند. در مواردی که جوشها شدید یا کیستیک هستند، مراجعه به متخصص پوست و درمانهای دارویی تحت نظر پزشک، از جمله کرمها یا داروهای هورمونی، میتواند راهگشا باشد.
در نهایت امر، آگاهی از چرخه قاعدگی و واکنشهای بدن، همراه با رعایت روشهای پیشگیرانه و درمانی مناسب، بهترین ابزار برای کاهش جوشهای قبل از پریود است. با این رویکرد، میتوان از بروز جوشهای دردناک و جای زخم جلوگیری کرده و به تبع سلامت و شادابی پوست را حفظ کرد. مدیریت هوشمندانه و پیگیری منظم، کلید داشتن پوستی سالم و بدون التهاب در این بازه حساس تلقی میشود.
منبع: Flo – healthline – clearstem
