سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یکی از شایعترین اختلالات هورمونی در زنان در سنین باروری است که تاثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی آنها دارد. این سندرم نه تنها باعث بروز مشکلات قاعدگی و ناباروری میشود، بلکه میتواند ریسک ابتلا به بیماریهای متابولیک مانند دیابت نوع ۲، چاقی، و بیماریهای قلبی-عروقی را نیز افزایش دهد. با وجود این که PCOS یک بیماری مزمن و پیچیده است، بسیاری از زنان حتی از ابتلای خود به آن آگاه نیستند و علائم آن را با تغییرات طبیعی هورمونی اشتباه میگیرند.
علائم PCOS میتوانند بسیار متنوع باشند و از بینظمی قاعدگی و رشد موی زائد گرفته تا مشکلات پوستی مانند آکنه و افزایش وزن متفاوت باشند. علت دقیق این سندرم هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان میدهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند به زنان کمک کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و خطر عوارض طولانیمدت را کاهش دهند. در این مقاله، به بررسی کامل علائم، علل و روشهای درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک خواهیم پرداخت تا تصویری جامع و علمی از این اختلال هورمونی در اختیار شما قرار گیرد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع در زنان تلقی میشود که بر عملکرد طبیعی تخمدانها تاثیر میگذارد. در حالت طبیعی، تخمدانها هر ماه تخمک تولید میکنند و هورمونهای زنانه مانند استروژن و پروژسترون را ترشح میکنند. در زنان مبتلا به PCOS، این تعادل هورمونی به هم میخورد و تخمدانها ممکن است تخمکهای بالغ را به طور منظم آزاد نکنند.
ویژگی بارز این سندرم، وجود چندین کیست کوچک در سطح تخمدانها است که در تصاویر سونوگرافی قابل مشاهده هستند. این کیستها در واقع فولیکولهایی هستند که به دلیل اختلال در بلوغ تخمک، رشد کامل پیدا نکردهاند. به همین دلیل، نام پلیکیستیک به معنای «چند کیست» برای این اختلال انتخاب شده است.
PCOS تنها یک مشکل تخمدانی نیست؛ این سندرم میتواند طیف گستردهای از تغییرات هورمونی و متابولیک را ایجاد کند و بر علائم دوران قاعدگی، باروری و سلامت عمومی بدن تاثیر بگذارد. این اختلال معمولا در سنین نوجوانی یا اوایل جوانی تشخیص داده میشود، اما ممکن است تا سالها بدون تشخیص باقی بماند؛ چرا که علائم آن میتوانند به تدریج ظاهر شوند و با تغییرات طبیعی هورمونی اشتباه گرفته شوند.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
در ادامه، مهمترین نشانهها و علائم سندرم تخمدان پلیکیستیک از منابع معتبر جمعآوری شده تا تصویری جامع از تنوع علائم این اختلال به دست آورید.
اختلالات قاعدگی و تخمکگذاری
یکی از شاخصترین علائم، بینظمی در دورههای قاعدگی است؛ به گونهای که ممکن است دورهها خیلی طولانی شوند، نامنظم شوند یا حتی قطع شوند. به دلیل اختلال در تخمکگذاری (آناوولاسیون) تخمک معمولا آزاد نمیشود یا دیر آزاد میشود که خود موجب مشکلات باروری میشود. البته علائم پریود نامنظم میتواند بنا به دلایل دیگری نیز ظاهر شود. گاهی ممکن است خونریزی شدید هنگام قاعدگی نیز رخ دهد؛ چرا که لایه داخلی رحم مدت طولانیتر از حالت عادی باقی میماند.
افزایش هورمونهای مردانه (آندروژنها) و نشانههای مرتبط
زنان مبتلا به این سندرم، معمولا سطح بالاتری از هورمونهای مردانه (آندروژنها) دارند که باعث میشود علائم زیر بروز کنند.
- رشد بیش از حد موهای زائد (هیرسوتیسم): موهای ضخیم یا تیره روی صورت، سینه، شکم، پشت ممکن است دیده شود. البته از بین بردن موهای زائد با روشهای مختلف به راحتی قابل انجام است.
- آکنه یا پوست چرب: افزایش هورمونهای مردانه میتواند فعالیت غدد چربی را بالا ببرد و پوست را مستعد جوش کند. هر چند، علل جوش هورمونی به طیف وسیعی از عوامل مختلف بستگی دارد.
- ریزش یا نازک شدن موهای سر به الگوی مردانه
افزایش وزن، چاقی شکمی و تغییرات متابولیک
- بسیاری از مبتلایان به PCOS با افزایش وزن به ویژه در ناحیه شکم مواجه هستند.
- درصد قابل توجهی از زنان مبتلا، به مقاومت به انسولین مبتلا هستند که خود با چاقی و ضعف کنترل گلوکز همراه است.
- پوست ممکن است در نواحی چینخورده مثل گردن، زیر بغل یا کشاله ران، لکههای تیره یا ضخیم پیدا کند (اکانتوزیس نیگریکانس).
کیستهای تخمدانی و بزرگشدن تخمدانها
در سونوگرافی ممکن است تخمدانها دارای تعداد زیادی فولیکول یا کیست کوچک باشند که رشد کامل پیدا نکردهاند. با اینکه نام «پلیکیستیک» در این سندرم به این وضعیت اشاره دارد، ولی لزوما همه زنان با PCOS، کیست واضح دارند. با افزایش سن و ظاهر شدن علائم یائسگی این کیستها معمولا وارد فاز استراحت میشوند و بافت آنها تا حد امکان تحلیل میرود.
ناباروری یا مشکلات در بارداری
به واسطه عدم تخمکگذاری منظم، این اختلال یکی از علل شایع ناباروری در زنان محسوب میشود. همچنین احتمال بروز برخی عوارض بارداری مثل دیابت بارداری، فشار خون بارداری یا زایمان زودرس در زنان مبتلا بیشتر گزارش شده است.
علائم کمتر شناختهشده یا ثانویه
علاوه بر علائم اصلی، ممکن است بر مشکلات خواب مثل آپنه خواب اثر بگذارد، مخصوصا در کسانی که چاقی همراه دارند. همچنین تغییرات در سلامت روان مثل افسردگی و اضطراب در خانمها با PCOS بیشتر دیده شده است.
ارتباط سندرم تخمدان پلی کیستیک و ریزش مو
چند مسیر اصلی در این اختلال باعث میشوند که ریزش مو سر وسط این سندرم اتفاق بیفتد:
افزایش سطح آندوژنها (هورمونهای مردانه)
یکی از ویژگیهای بارز PCOS، افزایش هورمونهای آندوژن است که ممکن است از تخمدانها یا حتی غدد فوقکلیوی منشا بگیرند.
این آندوژنها مانند تستوسترون میتوانند به مبدل مو به فرم فعالتر، یعنی دیهیدروتستوسترون (DHT) تبدیل شوند؛ DHT با اثر روی فولیکولهای مو، موجب کوتاه شدن فاز رشد مو، باریکتر شدن رشتههای مو و کاهش تراکم آنها میشود. در منابع مرتبط با PCOS آمده که یکی از علائم «ریزش یا نازک شدن موها» در نتیجه افزایش هورمونهای مردانه دیده میشود.
اختلال در چرخه رشد مو
فولیکولهای مو سه فاز اصلی دارند: رشد (آناژن)، انتقال (کتاژن) و استراحت/ریزش (تلوژن). در شرایط افزایش آندوژن، فاز رشد کوتاه میشود و فاز استراحت یا ریزش طولانیتر میشود، در نتیجه موها زودتر میریزند و دیرتر رشد میکنند. تحت این تاثیر، مو ممکن است نازکتر و کمتراکمتر شود، خط فرق (قسمت میان سر) پهنتر شود یا تراکم کلی مو در قسمت بالا و جلوی سر کاهش یابد.
مقاومت به انسولین و تاثیرات متابولیک
بسیاری از زنان مبتلا به PCOS دارای مقاومت به انسولین هستند که خود میتواند موجب افزایش تولید آندوژنها شود. این وضعیت متابولیک میتواند به وضعیت فولیکولهای مو و رشد آن تاثیر بگذارد و ریزش مو را تشدید کند.
در زنان مبتلا به PCOS، ریزش مو معمولا الگوی مشخصی دارد که با آنچه در مردان میبینیم کمی متفاوت است:
- کاهش ضخامت کلی مو و افزایش نازکی رشتههای مو.
- پهنتر شدن خط فرق (قسمت میان سر) یا مشاهده پوست سر در محل فرق بیشتر از قبل.
- متمرکز شدن ریزش در قسمت جلوی تاج سر و قسمت میانی سر (نه لزوما خط مو عقبرفته به شدت مردانه).
- همراهی با سایر علائم PCOS: مثلا رشد موی زائد در صورت/بدن، آکنه، اختلالات قاعدگی، چاقی یا افزایش وزن شکمی.
علت ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS
در بخش زیر، به بررسی علل احتمالی ابتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک پرداختهایم؛ عللی که کاملا مشخص نشدهاند اما بر اساس شواهد علمی معتبر مطرح شدهاند.
ناهنجاری هورمونی (افزایش آندروژنها)
یکی از ویژگیهای بارز PCOS، تولید بیش از حد هورمونهای مردانه (آندروژنها) توسط تخمدانها است. این افزایش آندروژنها باعث میشود تخمکگذاری به صورت طبیعی انجام نشود (آنوولاسیون)، که در نتیجه تخمدانها ممکن است فولیکولهای رشد نیافته را رها کنند و کیستهای کوچک شکل گیرد. همچنین، اختلال در تعادل سایر هورمونها مثل FSH، LH، استروژن و پروژسترون همراه با افزایش آندروژنها مشاهده میشود.
مقاومت به انسولین و سطح بالای انسولین
بخش عمدهای از مبتلایان به PCOS دارای مقاومت به انسولین هستند؛ به این معنا که سلولها به خوبی به انسولین پاسخ نمیدهند و پانکراس برای جبران، انسولین بیشتری تولید میکند. انسولین بالا میتواند تخمدانها را تحریک کند تا آندروژن بیشتری تولید کنند، و این چرخه معیوب را تشدید میکند. همچنین، چاقی یا افزایش وزن شکمی نیز این مقاومت را تشدید میکند و ریسک ابتلا به PCOS را بالاتر میبرد.
التهاب کمدرجه (Chronic Low‑grade Inflammation)
مطالعات نشان دادهاند که زنان مبتلا به PCOS ممکن است دارای سطح بالاتری از التهاب کمدرجه باشند که میتواند با افزایش تولید آندروژن ارتباط داشته باشد. این التهاب ممکن است ناشی از وضعیت متابولیکی مانند چاقی، مقاومت به انسولین یا سایر عوامل محیطی باشد که به سمت تولید هورمونهای مردانه و اختلال تخمکگذاری سوق میدهد.
عوامل ژنتیکی
شواهدی وجود دارد که ژنتیک نقش مهمی در بروز PCOS دارد؛ اگر مادرتان یا خواهر شما PCOS داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. با اینحال، داشتن ژن به تنهایی کافی نیست؛ احتمالا ترکیب ژنتیک با عوامل محیطی و هورمونی تعیینکننده است.
ترکیب عوامل هورمونی، ژنتیکی، متابولیک و محیطی
به طور کلی، علت دقیق PCOS هنوز به صورت کامل تعیین نشده است. تصور بر این است که ترکیبی از موارد گفته شده با یکدیگر در ایجاد اختلال نقش دارند. بنابراین، PCOS را میتوان یک اختلال چند عاملی تلقی کرد که نیازمند نگاه جامع هورمونی، متابولیکی و ژنتیکی است.
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
در این بخش، به مهمترین عوارض و پیامدهای بلندمدت سندرم تخمدان پلیکیستیک میپردازیم؛ عوارضی که ممکن است علاوه بر علائم مستقیم، سلامت کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند.
عوارض باروری و دستگاه تولیدمثل
یکی از شایعترین علل ناباروری ناشی از آنوولاسیون (عدم آزادسازی تخمک) بیماری PCOS است. زنان مبتلا به PCOS ممکن است دورههای قاعدگی نامنظم، دیر به دیر تخمکگذاری یا حتی فقدان تخمکگذاری داشته باشند که این موارد باروری را دشوار میکند. همچنین احتمال وقوع عوارض بارداری مانند دیابت بارداری، پرهاکلامپسی و زایمان زودرس در این افراد بیشتر گزارش شده است.
عوارض متابولیک و قلبی-عروقی
مقاومت به انسولین، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک از جمله پیامدهای مهم PCOS هستند. مثلا گفته شده که زنان مبتلا به PCOS در معرض افزایش چشمگیر خطر دیابت و بیماری قلبی هستند. همچنین خطر ابتلا به بیماریهای قلبی‑عروقی، فشارخون بالا و اختلالات چربی خون در این افراد بیشتر دیده میشود.
عارضههای دستگاه رحم و مخاط رحمی
به دلیل تخمکگذاری نامنظم یا فقدان آن، ممکن است پوشش داخلی رحم (اندومتر) به صورت مکرر از بین نرود. این وضعیت میتواند منجر به افزایش خطر سرطان آندومتر شود. اگر چرخه قاعدگی نامنظم باشد، بافت اندومتر طولانیتر در معرض استروژن بدون مهار پروژسترون قرار میگیرد که این خود یک عامل خطر برای ضخیم‑شدگی اندومتر و احتمالا سرطان است.
پیامدهای روانی، خواب و سلامت عمومی
زنان مبتلا به PCOS ممکن است با مشکلاتی از قبیل افسردگی، اضطراب و کاهش کیفیت زندگی مواجه شوند، به ویژه به دلیل ترکیب علائم فیزیکی (مثل افزایش وزن، موی زائد، ریزش مو) و اختلالات هورمونی. از دیگر پیامدها، افزایش احتمال اختلالات خواب مانند آپنه خواب در کسانی است که مبتلا به چاقی یا اختلال متابولیکی هستند.
از کجا بفهمیم سندرم تخمدان پلی کیستیک داریم؟
در این بخش، به شیوههای تشخیص سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) میپردازیم: یعنی چه مواردی را باید مدنظر قرار داد، پزشک چطور آن را ارزیابی میکند و چه آزمایشاتی ممکن است انجام شود.
بررسی و معاینه توسط پزشک
پیش از هر چیز، پزشک تاریخچه پزشکی و علائم شما را بررسی میکند. مثلا از شما پرسیده میشود که آیا دورههای قاعدگی نامنظم دارید؟ آیا موهای زائد یا آکنه دارید؟ آیا در خانواده شما کسی مبتلا به PCOS بوده است؟ سپس معاینه جسمانی انجام میشود که میتواند شامل اندازهگیری وزن، دور کمر، فشارخون، بررسی پوست (مثلا وجود لکهای تیره یا رشد موهای زائد) و در صورت لزوم معاینه لگنی باشد.
آزمایشهای تشخیصی
برای تایید تشخیص PCOS، معمولا مجموعهای از آزمایشها انجام میشود:
- آزمایش خون: برای بررسی سطح هورمونهای جنسی مردانه (آندروژنها مثل تستوسترون)، سطح قند خون یا مقاومت به انسولین و بررسی چربیهای خون.
- سونوگرافی لگنی: معمولا با پروب واژینال، جهت بررسی شکل تخمدانها که آیا فولیکولهای متعدد دیده میشوند و ضخامت پوشش داخلی رحم چگونه است.
- ارزیابی سایر علل ممکن: چون علائم PCOS میتوانند شبیه اختلالات دیگر باشند (مثلا مشکلات تیروئید، پرولاکتین بالا)، پزشک ممکن است آزمایشاتی برای رد علل دیگر نیز درخواست کند.
روشهای تشخیص ممکن است بین مراکز متفاوت باشد، اما یکی از رایجترین رویکردها نیز داشتن حداقل دو مورد از سه ویژگی زیر است:
- دورههای قاعدگی نامنظم یا فقدان تخمکگذاری
- وجود علائم یا آزمایشهای افزایش آندروژن (مثل رشد موی زائد، آکنه، سطح بالای تستوسترون)
- تخمدان با ظاهر پلیکیستیک در سونوگرافی؛ بهعنوان مثال، در اغلب موارد، پزشک پس از بررسی علائم و سابقه، ممکن است آزمایش خون یا سونوگرافی انجام دهد.
تشخیص معمولا زمانی مطرح میشود که حداقل دو مورد از سه مورد فوق وجود داشته باشد. به طور کلی، در حال حاضر هیچ آزمایش خاص واحدی برای تشخیص PCOS وجود ندارد و در وضعیت فعلی، سونوگرافی و آزمایش خون با هم استفاده میشوند.
روشهای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
باید اعتراف کرد که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ با این اوصاف، پروسههای زیر را میتوان برای کنترل علائم این بیماری پیشنهاد کرد. با مدیریت صحیح میتوان علائم را کاهش داد و عوارض را کنترل کرد.
تغییر سبک زندگی
اولین و شاید مهمترین گام، اصلاح سبک زندگی است: رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، کاهش وزن در صورت اضافه وزن. به طور حتم، رژیم سالم و فعالیت بیشتر میتواند به کاهش وزن، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش علائم کمک کند. البته نوع تغذیه برای هر فرد می تواند متفاوت باشد اما به طور کلی بر اساس منابع معتبر، توصیه میشود که رژیم با فیبر بالا، کمکربوهیدراتهای تصفیهشده، چربیهای سالم و افزایش فعالیت بدنی (حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته) اجرا شود.
برخی منابع معتبر نیز تاکید دارند که «رژیم مدیترانهای» با حذف چربیهای اشباع، گوشتهای فراوریشده و شکر تصفیهشده میتواند ابزار موثری برای کاهش التهاب و بهبود وضعیت باشد.
داروها برای تنظیم قاعدگی، کاهش آندروژن و بهبود تخمکگذاری
اگر فرد قصد بارداری ندارد، اغلب ترکیبی از قرصهای ضدبارداری خوراکی (برای تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش سطح آندروژن و بهبود علائم پوستی) تجویز میشوند. البته داروهایی برای حساسیت به انسولین، مثل متفورمین (Metformin)، نیز کاربرد دارد؛ به ویژه در مواردی که مقاومت به انسولین یا پیشدیابت وجود دارد. از همین رو، داروهای دیابت معمولا برای کاهش مقاومت به انسولین در PCOS استفاده میشوند.
اگر هدف بارداری باشد، داروهای تحریک تخمکگذاری (مثل کلومیفن یا دیگر داروها) به کار میروند تا تخمکگذاری را منظم کنند. برخی منابع به این نکته اشاره میکنند که «قرصهای ضدبارداری و متفورمین میتوانند چرخه قاعدگی را تنظیم و علائم PCOS را کاهش دهند.
درمان علائم خاص
برای درمان علائمی مانند آکنه، موی زائد یا ریزش مو، ممکن است داروها یا روشهای موضعی تجویز شوند: مثلا درمان آکنه با بنزوئیل پروکسید یا سالیسیلیکاسید. درمان موی زائد (هیرسوتیسم) میتواند با داروهای ضدآندروژن یا راهکارهای حذف مو همراه باشد.
مراقبتهای مداوم و ارزیابی عوارض
از آنجایی که PCOS با خطراتی مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان اندومتر همراه است، مراقبت طولانیمدت نیاز دارد؛ شامل غربالگری دورهای قند خون، چربی خون، فشارخون و بررسی سلامت قلب و عروق. پزشک ممکن است به فرد توصیه کند که بر وزن، دور کمر، سطح فعالیت، وضعیت خواب، استرس کنترل داشته باشد و در صورت نیاز به متخصصهای غدد، زنان یا تغذیه مراجعه کند.
درمانهای مکمل و طبیعی
شواهد همیشه قطعی نیستند، اما برخی مطالعات نشان دادهاند که مکملهایی مانند اینوزیتول یا N‑استیلسیستئین (NAC) ممکن است به بهبود تخمکگذاری و حساسیت به انسولین کمک کنند. همچنین رژیم غذایی و ورزش نهتنها سبک زندگی، بلکه بخش درمانی محسوب میشوند و ممکن است اثر مشابه برخی داروها داشته باشند. برای مثال کاهش ۵ درصد وزن بدن میتواند باعث بهبود قابل توجهی در تخمکگذاری و کاهش علائم شود.
آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک خطرناک است؟
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) میتواند از نظر سلامتی جدی باشد، اما میزان خطر آن بستگی به تشخیص زودهنگام، مدیریت مناسب و سبک زندگی فرد دارد. این اختلال نه تنها باعث اختلال در چرخه قاعدگی و ناباروری میشود، بلکه با افزایش احتمال مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک همراه است و خطر بیماریهای قلبی-عروقی را افزایش میدهد. علاوه بر این، به دلیل تخمکگذاری نامنظم، پوشش داخلی رحم ممکن است تحت تاثیر استروژن بدون مهار قرار گیرد که خطر ضخیم شدن اندومتر و در برخی موارد سرطان رحم را بالا میبرد.
این بیماری همچنین میتواند پیامدهای روانی و رفتاری داشته باشد؛ مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب و کاهش کیفیت زندگی در زنان مبتلا شایعتر است. کبد چرب غیرالکلی و اختلالات متابولیک نیز در این بیماران بیشتر دیده میشود، به ویژه در کسانی که چاقی یا مقاومت به انسولین دارند. با این حال، تشخیص زودهنگام و مدیریت فعال شامل سبک زندگی سالم، رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، کنترل وزن و مراقبتهای پزشکی منظم میتواند بسیاری از این خطرات را کاهش دهد و کیفیت زندگی افراد مبتلا را به شکل قابل توجهی بهبود بخشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و بارداری
وقتی فردی مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک قصد بارداری دارد، باید بداند که شرایط به طور قابلتوجهی با وضعیت معمول تفاوت میکند. PCOS میتواند تخمک گذاری را کاهش دهد یا قطع کند، بنابراین بارداری به خودیخود ممکن است دیرتر رخ دهد و نیاز به حمایت پزشکی مثل تحریک تخمکگذاری یا روشهای باروری بیشتر احساس شود.
از سوی دیگر، حاملگی در زنان با PCOS با برخی ریسکهای بیشتر همراه است؛ مطالعات نشان دادهاند که احتمال بروز عوارضی مانند فشارخون بارداری، پرهاکلامپسی، مشکلات قلبی در زمان زایمان و حتی افزایش هزینه و طول مدت بستری هنگام زایمان در این گروه بیشتر است. با اینحال، داشتن PCOS به معنای ناتوانی در بچهدار شدن نیست؛ بسیاری از زنان با این وضعیت بارداری موفق دارند، به شرط اینکه زیر نظر تیم پزشکی، سبک زندگی را تنظیم کرده، وزن را کنترل کنند و مراقبتهای بارداری ویژه را دریافت کنند.
راههای پیشگیری از سندروم تخمدان پلی کیستیک
تا به امروز، راهی قطعی برای پیشگیری از سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) شناسایی نشده، اما تغییرات موثر در سبک زندگی میتوانند احتمال بروز علائم و عوارض این سندرم را کاهش دهند. از دیدگاه اکثر متخصصین، حفظ وزن سالم، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم از مهمترین عوامل هستند؛ این موارد میتوانند سطح هورمونها را بهبود دهند، تخمکگذاری را تنظیم کنند و مقاومت به انسولین را کاهش دهند. همچنین، کارشناسان تاکید دارند که انتخابهای تغذیهای شامل کاهش مصرف کربوهیدراتهای با شاخص بالا (GI)، تاکید بر غلات کامل، سبزیجات غیرنشاستهای و چربیهای سالم میتواند به کنترل قند خون، بهبود حساسیت به انسولین و در نتیجه کاهش ریسک PCOS کمک کند.
در مجموع، با داشتن یک رژیم متعادل با تمرکز بر کنترل قند خون، فعال ماندن بدنی و مراقبت از وزن بدن، میتوانیم گامهای مهمی را در جهت کاهش خطر بروز PCOS یا کاهش شدت آن برداریم.
تاثیر ورزش بر سندرم تخمدان پلی کیستیک
ورزش منظم میتواند نقش بسیار موثری در مدیریت PCOS داشته باشد، نه صرفا به عنوان راهکاری برای کاهش وزن بلکه به عنوان ابزاری برای بهبود حساسیت به انسولین، کاهش علائم هورمونی و ارتقای سلامت کلی. ترکیب ورزش هوازی و تمرینات مقاومتی یا همان استقامتی همراه با رژیم غذایی میتواند به افراد دارای PCOS کمک کند تا چرخه قاعدگی منظمتری داشته باشند و دریافت تاثیرات منفی ناشی از مقاومت به انسولین را کاهش دهند.
در همین راستا، مقالهای منتشر شده در Healthline نشان میدهد که تمریناتی مانند یوگا، پیلاتس، یا تمرینات تناوبی با شدت متغیر (Interval Training) برای زنان مبتلا به PCOS مناسب هستند؛ این نوع فعالیتها علاوه بر توانایی در بهبود وزن، به کاهش استرس، کاهش سطح آندروژنها و بهبود کیفیت خواب کمک میکنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه شدید که دورههای قاعدگیتان مرتب نیستند، افزایش وزن ناگهانی داشتهاید، موهای زائد یا آکنه مقاوم به درمان دارید، یا در تلاش برای بارداری با مشکل مواجه هستید، لازم است به پزشک مراجعه کنید؛ موارد گفته شده معمولا از نشانههای بالقوه سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) هستند که در منابعی معتبر انگلیسی توصیف شدهاند. همچنین، اگر قصد دارید باردار شوید یا برایتان مهم است که چرخه قاعدگی منظم داشته باشید، مراجعه زودهنگام به متخصص زنان یا غدد، فرصت بیشتری را برای تشخیص و درمان موقعیتی فراهم میآورد که میتواند از بروز عوارض بلندمدت مانند دیابت، بیماریهای قلبی یا سرطان رحم جلوگیری کند.
منبع: hopkinsmedicine – clevelandclinic – healthline
