آشنایی با انواع آلرژی کودکان، علائم، علت و راه‌های درمان

آلرژی کودکان به یکی از شایع‌ترین چالش‌های مزمن سلامتی در دوران کودکی تبدیل شده است. این مشکل فراتر از یک آزردگی ساده است؛ آلرژی یک واکنش پیچیده از سوی سیستم ایمنی بدن کودک شماست که می‌تواند از یک خارش خفیف تا یک واکنش تهدیدکننده زندگی متغیر باشد. 

آلرژی کودکان چیست؟

آلرژی زمانی اتفاق می‌افتد که این سیستم دفاعی دچار «اشتباه در شناسایی» می‌شود. سیستم ایمنی به اشتباه یک ماده کاملاً بی‌ضرر – مانند گرده گل، پروتئین شیر، یا شوره حیوان خانگی – را به عنوان یک «مهاجم» خطرناک شناسایی می‌کند.

در پاسخ به این تهدید خیالی، بدن شروع به تولید سلاح‌های دفاعی خاصی به نام آنتی‌بادی‌های IgE می‌کند. این آنتی‌بادی‌های IgE سپس به سلول‌های خاصی (به نام ماست‌سل‌ها) در پوست، بینی، ریه‌ها و دستگاه گوارش می‌چسبند و منتظر می‌مانند. دفعه بعد که آلرژی کودک شما با همان ماده (آلرژن) تماس پیدا می‌کند، آنتی‌بادی‌های IgE سلول‌ها را فعال کرده و باعث می‌شوند تا مواد شیمیایی مختلفی، از جمله «هیستامین»، در بدن آزاد شوند. این هیستامین است که باعث نشانه‌های آلرژی می‌شود: آبریزش بینی، خارش، تورم، و کهیر.

آلرژن چیست و چگونه بدن کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

«آلرژن» نام علمی همان ماده‌ای است که باعث این واکنش زنجیره‌ای می‌شود. علائمی که کودک شما تجربه می‌کند بستگی به این دارد که هیستامین در کجای بدن آزاد می‌شود. اگر آلرژن تنفس شود (مانند گرده)، واکنش در بینی و ریه‌ها رخ می‌دهد. اگر خورده شود (مانند بادام‌زمینی)، واکنش می‌تواند در دهان، معده و پوست ظاهر شود.

شایع‌ترین آلرژن‌ها عبارتند از:

• گرده درختان، چمن‌ها و علف‌های هرز 
• کنه‌های گرد و غبار خانگی و هاگ‌های کپک 
• شوره، پوست یا بزاق حیوانات خانگی 
• غذاهای خاص (مانند شیر، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی) 
• داروها 
• نیش حشرات 

علائم آلرژی در کودکان چیست؟

تشخیص علائم آلرژی در کودکان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا اغلب با علائم سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شوند. اما اگر علائم کودک شما مزمن شده‌اند، بیش از یک هفته طول می‌کشند، یا همیشه در زمان‌های خاصی از سال (یا بعد از خوردن غذای خاصی) رخ می‌دهند، باید به آلرژی کودکان شک کرد:

• علائم تنفسی: عطسه‌های مکرر، آبریزش بینی (معمولاً شفاف)، یا گرفتگی مزمن بینی.
• سرفه: سرفه مزمن و خشکی که سرماخوردگی نیست، به‌ویژه در شب، یکی از نشانه‌های آلرژی کودکان است.
• خس‌خس سینه: صدای سوت مانند هنگام تنفس یا تنگی نفس، که می‌تواند نشانه‌ای از آسم آلرژیک باشد.
• علائم پوستی: کهیر (برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار) یا اگزما (پوست خشک، قرمز، پوسته‌پوسته و بسیار خارش‌دار).
• علائم گوارشی: تهوع، استفراغ، درد شکم یا اسهال، به‌ویژه پس از خوردن غذا.
• علائم چشمی: خارش، قرمزی، اشک‌ریزش و تورم پلک‌ها.
• علائم گلو: خارش گلو یا گلودرد ناشی از ترشحات پشت حلق.
• آنافیلاکسی: یک واکنش آلرژیک شدید، ناگهانی و تهدیدکننده زندگی است که چندین سیستم بدن را همزمان تحت تأثیر قرار می‌دهد.علائم آنافیلاکسی عبارتند از:

• تورم دهان، لب‌ها یا زبان 
• مشکل در بلع یا صحبت کردن 
• مشکل در تنفس، خس‌خس سینه شدید یا احساس گرفتگی در گلو 
• سرگیجه، افت شدید فشار خون یا غش کردن 
• درد شکم، حالت تهوع یا استفراغ شدید 

علت آلرژی در کودکان

اغلب والدین می‌پرسند «چرا کودک من؟». اگرچه هیچ پاسخ واحدی وجود ندارد، اما علم چندین عامل خطر کلیدی را شناسایی کرده است که احتمال ابتلای کودک به آلرژی را افزایش می‌دهد. علت آلرژی کودکان ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی است. این عوامل خطر عبارتند از:

• ژنتیک (سابقه خانوادگی): این بزرگترین عامل خطر است. آلرژی و آسم تمایل دارند در خانواده‌ها به ارث برسند. اگر یکی از والدین (یا هر دو) آلرژی، اگزما یا آسم داشته باشند، احتمال ابتلای کودک به طور قابل توجهی بیشتر است.
• فرضیه بهداشت: سیستم ایمنی بدن ما برای «آموزش دیدن» به قرار گرفتن در معرض انواع میکروب‌ها، باکتری‌ها و حتی انگل‌ها در اوایل زندگی نیاز دارد. در جوامع توسعه‌یافته و مدرن، با سبک زندگی بسیار تمیزتر، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و کاهش عفونت‌ها، سیستم ایمنی نوزادان «بیکار» می‌ماند.
• عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، به‌ویژه در سال اول زندگی، یک عامل خطر قوی برای آسم و آلرژی کودکان است. آلاینده‌های هوا و زندگی در یک کشور توسعه‌یافته نیز با افزایش نرخ آلرژی مرتبط هستند.
• داشتن بیماری آلرژیک دیگر: کودکان مبتلا به اگزما (درماتیت آتوپیک) در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به آلرژی غذایی و آسم هستند.

عوارض آلرژی کودکان

نادیده گرفتن آلرژی کودکان به عنوان یک «آبریزش بینی ساده» می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری شود که بر کیفیت زندگی، خواب و رشد کودک تأثیر می‌گذارد. اگر آلرژی در کودکان درمان نشود، می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• کاهش کیفیت زندگی: آلرژی‌ها عامل اصلی خواب ضعیف در کودکان هستند. خستگی ناشی از خواب ناکافی می‌تواند منجر به کاهش تمرکز در مدرسه، تحریک‌پذیری و غیبت مکرر شود.
• تشدید آسم: آلرژی‌ها و آسم ارتباط تنگاتنگی دارند. در بسیاری از کودکان، آلرژی‌های کنترل‌نشده (مانند آلرژی به گرده یا کنه‌های گرد و غبار) می‌توانند باعث شعله‌ور شدن حملات آسم، سرفه و خس‌خس سینه شوند.
• عفونت‌های مکرر: آلرژی باعث التهاب مزمن در بینی و سینوس‌ها می‌شود. این التهاب می‌تواند منجر به تجمع مایع در گوش میانی (افزایش خطر عفونت گوش یا اوتیت مدیا) و سینوس‌ها (سینوزیت مزمن) شود.
• مشکلات رشد صورت و دندان‌ها: این یکی از پنهان‌ترین و جدی‌ترین عوارض است. گرفتگی مزمن بینی، کودک را مجبور به تنفس از راه دهان می‌کند، به‌ویژه در هنگام خواب.

«اگر گرفتگی [بینی] و تنفس دهانی درمان نشود، می‌تواند بر رشد دندان‌ها و استخوان‌های صورت تأثیر بگذارد. درمان زودهنگام آلرژی‌هایی که باعث گرفتگی بینی می‌شوند، ممکن است از این مشکلات جلوگیری کند.»

“If the congestion and mouth-breathing are left untreated, they can affect the growth of teeth and the bones of the face. Early treatment of the allergies causing the nasal congestion may prevent these problems.”

به نقل از کالج آمریکایی آلرژی، آسم و ایمونولوژی (ACAAI)

انواع آلرژی کودکان

آلرژی‌ها می‌توانند خود را در بخش‌های مختلف بدن نشان دهند. درک انواع مختلف آلرژی کودکان اولین قدم برای مدیریت صحیح آنهاست.

آلرژی غذایی کودکان

آلرژی غذایی کودکان یکی از شایع‌ترین و نگران‌کننده‌ترین انواع آلرژی است. اما بیتدا باید تفاوت حساسیت غذایی با عدم تحمل غذایی را درک کرد:

• حساسیت غذایی: این یک واکنش سیستم ایمنی است. بدن پروتئین غذا را به عنوان یک تهدید شناسایی کرده، IgE تولید می‌کند و هیستامین آزاد می‌کند. این واکنش می‌تواند باعث کهیر، تورم، مشکلات تنفسی و آنافیلاکسی (تهدیدکننده زندگی) شود.
• عدم تحمل غذایی: این یک مشکل گوارشی است و سیستم ایمنی در آن دخیل نیست. مثلاً عدم تحمل لاکتوز است که در آن بدن آنزیم کافی برای هضم قند شیر را ندارد. علائم (مانند نفخ، گاز و اسهال) ناراحت‌کننده هستند اما هرگز تهدیدکننده زندگی نیستند.

حدود ۹۰ درصد از تمام واکنش‌های آلرژی غذایی کودکان توسط این ۹ ماده غذایی ایجاد می‌شوند:

• ۱. شیر گاو
• ۲. تخم‌مرغ
• ۳. بادام‌زمینی
• ۴. مغزهای درختی (مانند گردو، بادام، پسته)
• ۵. سویا
• ۶. گندم
• ۷. ماهی
• ۸. صدف‌داران (مانند میگو)
• ۹. کنجد (که اخیراً به عنوان نهمین آلرژن اصلی شناخته شده است) 

آلرژی فصلی کودکان (رینیت آلرژیک)

آلرژی فصلی کودکان، که معمولاً به عنوان «تب یونجه» شناخته می‌شود، شایع‌ترین بیماری مزمن ناشی از آلرژی در کودکان است. این نوع آلرژی در اثر واکنش به آلرژن‌های موجود در هوا ایجاد می‌شود. اگر علائم کودک شما در بهار (گرده درختان) یا تابستان (گرده چمن‌ها) بدتر می‌شود، او دچار آلرژی فصلی است. اما اگر علائم در تمام طول سال ادامه داشته باشند (آلرژی دائمی)، مقصران احتمالی آلرژن‌های داخلی مانند کنه‌های گرد و غبار، هاگ‌های کپک یا شوره حیوانات خانگی هستند.

این یک ارتباط مهم است. بسیاری از والدینی که نگران آلرژی گلو در کودکان هستند، متوجه نمی‌شوند که مشکل از بینی شروع می‌شود. آلرژی فصلی باعث التهاب بینی و تولید مخاط اضافی می‌شود. این مخاط از پشت بینی به پایین گلو می‌چکد. این چکه‌کردن مداوم، گلو را تحریک کرده و باعث سرفه مزمن، صاف کردن صدا و احساس گلودرد می‌شود. بنابراین، درمان حساسیت فصلی با استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها یا اسپری‌های بینی، با خشک کردن منبع مخاط، مستقیماً گلودرد آلرژیک را برطرف می‌کند.

آلرژی پوستی کودکان

پوست یکی از اولین سدهای دفاعی بدن است و اغلب اولین جایی است که علائم آلرژی پوستی کودکان در آن ظاهر می‌شود.

اگزما (درماتیت آتوپیک)

اگزما فقط «پوست خشک» نیست. این یک بیماری پوستی مزمن، التهابی و بسیار خارش‌دار است که اغلب در نوزادی یا اوایل کودکی شروع می‌شود. اگزما اغلب به عنوان اولین نشانه «آلرژیک مارچ» در نظر گرفته می‌شود. این مفهوم به این معنی است که کودکی که با اگزما شروع می‌کند، در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به آلرژی غذایی کودکان در مرحله بعد، و سپس آسم و رینیت آلرژیک در ادامه زندگی خود قرار دارد.

کهیر

از انواع حساسیت پوستی به شمار می‌رود که شامل برجستگی‌های قرمز، متورم و خارش‌داری است و می‌تواند در هر جای بدن ظاهر شوند. برخلاف اگزما که مزمن است، کهیر معمولاً حاد است (سریع ظاهر می‌شود و در عرض چند ساعت تا چند روز ناپدید می‌شود). کهیر اغلب واکنشی مستقیم به یک آلرژن (مانند یک ماده غذایی، دارو یا نیش حشره) یا گاهی یک عفونت ویروسی است.

آلرژی چشم کودکان (کونژنکتیویت آلرژیک)

آلرژی چشم کودکان زمانی رخ می‌دهد که همان آلرژن‌هایی که باعث عطسه می‌شوند (مانند گرده یا شوره حیوانات) با چشم‌ها تماس پیدا کنند. این باعث التهاب غشای پوشاننده چشم (ملتحمه) می‌شود.علائم معمول آلرژی چشم شامل قرمزی، اشک‌ریزش، تورم پلک‌ها و گاهی ترشحات سفید و رشته‌ای است. اما سرنخ تشخیصی کلیدی برای والدین یک کلمه است: خارش. اگر چشم کودک شما قرمز است اما خارش ندارد، احتمالاً مشکل آلرژی نیست و ممکن است یک عفونت ویروسی یا باکتریایی (چشم صورتی) باشد که نیاز به درمان متفاوتی دارد.

آلرژی گوارشی کودکان

آلرژی گوارشی کودکان طیفی از واکنش‌ها در دستگاه گوارش است که می‌تواند پیچیده باشد. یکی از انواع مهم اما کمتر شناخته‌شده آن FPIES نام دارد. سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذایی (FPIES) یک نوع آلرژی گوارشی غیر IgE (تأخیری) است.

FPIES قوانین کلاسیک آلرژی را زیر پا می‌گذارد و به همین دلیل تشخیص آن دشوار است:

• تست‌ها منفی هستند: تست‌های استاندارد آلرژی (پوستی و خونی برای IgE) منفی هستند.
• واکنش تأخیری است: برخلاف آلرژی کلاسیک که در عرض چند دقیقه اتفاق می‌افتد، واکنش FPIES معمولاً ۲ تا ۴ ساعت پس از خوردن غذای محرک رخ می‌دهد.

علائم اصلی استفراغ شدید و مکرر، اسهال و کم‌آبی بدن است که اغلب توسط والدین و حتی پزشکان با یک ویروس شدید معده اشتباه گرفته می‌شود. شایع‌ترین محرک‌ها در نوزادان شیر، سویا، برنج و جو دوسر هستند.

آلرژی کودکان به پروتئین گاوی

آلرژی کودکان به پروتئین گاوی (CMPA) یکی از شایع‌ترین آلرژی‌ها در نوزادان است. این یک واکنش ایمنی به پروتئین‌های موجود در شیر گاو (عمدتاً کازئین و وِی) است. این آلرژی می‌تواند به دو شکل کاملاً متفاوت ظاهر شود:

۱. واکنش فوری: این واکنش معمول آلرژی است. در عرض چند دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف شیر، نوزاد دچار کهیر، تورم لب‌ها، استفراغ فوری و در موارد شدید، آنافیلاکسی می‌شود.

۲. واکنش تأخیری: این شکل شایع‌تر و تشخیص آن سخت‌تر است. علائم ساعت‌ها تا روزها بعد ظاهر می‌شوند و عمدتاً گوارشی هستند: اسهال، یبوست، استفراغ تأخیری، و در موارد بارز، وجود رگه‌های خون در مدفوع نوزاد.

«آلرژی به پروتئین شیر گاو (CMPA) در نوزادان یک واکنش سیستم ایمنی به پروتئین‌های (کازئین و وِی) موجود در شیر گاو است… شایع‌ترین علائم CMPA گوارشی هستند… [از جمله] مشاهده خون در مدفوع.»

“Cow’s milk protein allergy (CMPA) in infants is an immune system reaction to the proteins (casein and whey) found in cow’s milk… The most common symptoms of CMPA are digestive… [including] Seeing blood in the stool.”

به نقل از Children’s Wisconsin

تشخیص و مدیریت در شیرخواران

تشخیص نوع تأخیری معمولاً از طریق «رژیم حذف» انجام می‌شود. اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، مادر باید تمام محصولات لبنی را از رژیم غذایی خود حذف کند. اگر نوزاد با شیر خشک تغذیه می‌شود، به شیر خشک‌های مخصوص «هیدرولیز شده» (که در آن پروتئین‌ها به قطعات کوچک شکسته شده‌اند) یا شیر خشک‌های مبتنی بر اسید آمینه نیاز دارد.

تشخیص آلرژی در کودکان

اگر مشکوک هستید که فرزندتان آلرژی کودکان دارد، قدم بعدی مراجعه به متخصص آلرژی برای تشخیص قطعی است. تشخیص بر اساس حدس و گمان می‌تواند منجر به محدودیت‌های غذایی غیر ضروری و سوءتغذیه شود. تشخیص آلرژی یک فرآیند چند مرحله‌ای است که با گرفتن یک شرح حال دقیق پزشکی توسط متخصص آلرژی آغاز می‌شود. سپس، ممکن است آزمایش‌های زیر انجام شوند:

تست پِرک پوستی (Skin Prick Test)

این رایج‌ترین تست آلرژی است. قطرات کوچکی از آلرژن‌های مایع (مانند گرده، عصاره بادام‌زمینی) روی پوست ساعد یا پشت کودک قرار داده می‌شود و یک خراش بسیار سطحی (پِرک) روی پوست ایجاد می‌شود. اگر کودک به ماده‌ای حساسیت داشته باشد، در عرض ۱۵ دقیقه یک برآمدگی قرمز و خارش‌دار (مانند نیش پشه) در آن محل ظاهر می‌شود. این تست، آنتی‌بادی‌های IgE موجود روی ماست‌سل‌های پوست را اندازه‌گیری می‌کند.

آزمایش خون (RAST) و تست چالش غذایی (Challenge Test)

• آزمایش خون: این آزمایش (که اغلب RAST یا تست IgE اختصاصی نامیده می‌شود) سطح آنتی‌بادی‌های IgE خاص را در خون کودک اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش زمانی مفید است که کودک نتواند تست پوستی انجام دهد (مثلاً به دلیل اگزما شدید یا مصرف داروهای آنتی‌هیستامین).
• تست چالش غذایی: این تست «استاندارد طلایی» برای تشخیص قطعی آلرژی غذایی کودکان است. در این تست، کودک مقدار بسیار کمی از غذای مشکوک را تحت نظارت دقیق پزشکی در کلینیک یا بیمارستان مصرف می‌کند و از نظر بروز واکنش به دقت تحت نظر قرار می‌گیرد.

یک نکته حیاتی برای والدین: نتیجه تست مثبت (پوستی یا خونی) به تنهایی به معنای «آلرژی» نیست. این تست‌ها فقط «حساس شدن» را نشان می‌دهند. یک متخصص آلرژی باید این نتایج را در کنار سابقه واکنش‌های واقعی کودک شما تفسیر کند تا تشخیص قطعی آلرژی داده شود.

درمان آلرژی کودکان

اگرچه در حال حاضر درمانی قطعی برای اکثر آلرژی کودکان وجود ندارد، اما روش‌های بسیار مؤثری برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کودک شما وجود دارد. درمان آلرژی کودکان بر سه پایه استوار است:

دوری از آلرژن‌ها

اولین و مهم‌ترین قدم در درمان آلرژی کودکان پرهیز کامل از محرک شناخته‌شده است.51این به معنای خواندن دقیق برچسب‌های مواد غذایی برای آلرژی‌های غذایی، یا استفاده از روکش‌های ضد کنه گرد و غبار برای تشک و بالش، و بستن پنجره‌ها در فصل گرده‌افشانی برای آلرژی‌های محیطی است.

ایمونوتراپی (واکسن آلرژی)

ایمونوتراپی تنها درمانی است که به جای سرکوب علائم، خود علت آلرژی (سیستم ایمنی بیش‌فعال) را هدف قرار می‌دهد. این روش با تزریق یا قرار دادن دوزهای بسیار کوچک و به تدریج افزایشی آلرژن در زیر پوست (SCIT یا واکسن آلرژی) یا زیر زبان (SLIT یا قرص‌های زیرزبانی) عمل می‌کند.

هدف، «آموزش مجدد» سیستم ایمنی است تا به جای واکنش، آن آلرژن را «تحمل» کند. این یک تعهد طولانی‌مدت است و معمولاً ۳ تا ۵ سال طول می‌کشد. برای آلرژی‌های غذایی نیز، ایمونوتراپی خوراکی (OIT) به عنوان یک درمان نوظهور تحت نظارت دقیق پزشک در حال انجام است.

شربت آلرژی کودکان

داروها نقش مهمی در کنترل علائم حاد آلرژی کودکان دارند. همانطور که قبلاً گفتیم، هیستامین مقصر اصلی خارش، عطسه و آبریزش بینی است. شربت آلرژی کودکان یا قرص‌های آنتی‌هیستامین (مانند ستیریزین) با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین در بدن عمل می‌کنند و به سرعت این علائم آزاردهنده را تسکین می‌دهند.

هشدار حیاتی؛ ایمنی دارو برای کودکان زیر ۴ سال

این یک نکته ایمنی حیاتی برای والدین است. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به صراحت هشدار می‌دهد که محصولات ترکیبی سرماخوردگی و سرفه که حاوی آنتی‌هیستامین یا دکونژستانت (ضد احتقان) هستند، نباید به کودکان زیر ۲ سال داده شوند. این هشدار به دلیل گزارش‌هایی از عوارض جانبی جدی و بالقوه کشنده، از جمله تشنج، ضربان قلب سریع و مرگ در این گروه سنی صادر شد.

اگرچه برخی آنتی‌هیستامین‌های تک‌ماده‌ای (مانند ستیریزین) برای نوزادان بالای ۶ ماه صرفاً برای آلرژی تأیید شده‌اند، خطر مصرف بیش از حد با محصولات چند-علامتی سرماخوردگی بسیار بالا است. پیام اصلی واضح است: همیشه قبل از دادن هرگونه شربت آلرژی کودکان یا داروی سرماخوردگی با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

غذاهای مفید برای آلرژی کودکان

وقتی صحبت از «غذاهای مفید برای آلرژی کودکان» می‌شود، منظور غذاهای جادویی برای «درمان» آلرژی نیست. بلکه منظور، یک رژیم غذایی هوشمندانه برای جایگزینی مواد مغذی حیاتی است که به دلیل حذف آلرژن‌ها از دست می‌روند. حذف یک گروه غذایی اصلی مانند لبنیات یا تخم‌مرغ می‌تواند کودک را در معرض خطر کمبودهای تغذیه‌ای قرار دهد.

• جایگزین شیر: شیر منبع اصلی کلسیم، ویتامین D و پروتئین است. اگر کودک شما آلرژی کودکان به پروتئین گاوی دارد، جایگزین‌های گیاهی (مانند شیر سویا، جو دوسر یا بادام) باید حتماً غنی‌شده با کلسیم و ویتامین D باشند.
• جایگزین تخم‌مرغ و آجیل: اینها منابع عالی پروتئین و چربی‌های سالم هستند. خوشبختانه، پروتئین را می‌توان به راحتی از منابع دیگر مانند گوشت، مرغ، ماهی و حبوبات تأمین کرد.

آلرژی کودکان در طب سنتی

بسیاری از خانواده‌ها به دنبال درمان‌های مکمل برای مدیریت آلرژی کودکان در طب سنتی و روش‌های جایگزین هستند. اما باید توجه کرد که علیرغم برخی رویکردها که کمک‌کننده هستند، برخی توصیه‌های طب سنتی می‌تواند خطرناک باشد.

رویکردهای حمایتی (شواهد محدود)

• شستشوی بینی با آب‌نمک: شواهد علمی نسبتاً خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد شستشوی منظم بینی با محلول آب‌نمک استریل می‌تواند به طور متوسط علائم رینیت آلرژیک (آبریزش و گرفتگی بینی) را بهبود بخشد و یک روش کم‌خطر است.
• طب سوزنی: طب سوزنی ممکن است به بهبود علائم رینیت آلرژیک و کیفیت زندگی کمک کند، اگرچه شواهد قطعی نیستند.
• پروبیوتیک‌ها: این حوزه بسیار پیچیده است و شواهد متناقض هستند. در حالی که برخی سویه‌های خاص پروبیوتیک (مانند L. fermentum) ممکن است در بهبود شدت اگزما کمک‌کننده باشند مرورهای جامع علمی (مانند مرورهای کاکرین) به این نتیجه رسیده‌اند که پروبیوتیک‌ها تأثیر کمی بر پیشگیری از آلرژی، آسم یا آلرژی غذایی دارند.

رویکردهایی که توصیه نمی‌شوند

• عسل (محلی): این یک باور رایج است که خوردن عسل محلی می‌تواند بدن را در برابر گرده‌های محلی مقاوم کند. با این حال، هیچ مدرک علمی قانع‌کننده‌ای برای حمایت از این ادعا وجود ندارد. (توجه: عسل هرگز نباید به کودکان زیر یک سال داده شود).
• گیاه سایبان: در حالی که برخی مطالعات قدیمی‌تر به آن اشاره کرده‌اند، داده‌ها در مورد اثربخشی آن قانع‌کننده نیستند و مهم‌تر از آن، نگرانی‌های ایمنی جدی در مورد این گیاه وجود دارد.

پیشگیری از حساسیت کودکان

برای دهه‌ها، توصیه‌های پزشکی بر «پرهیز» و «تأخیر» استوار بود. به والدین گفته می‌شد که برای جلوگیری از آلرژی، معرفی غذاهای بسیار حساسیت‌زا مانند بادام‌زمینی، تخم‌مرغ و ماهی را تا سن ۳ سالگی یا بیشتر به تأخیر بیندازند. امروزه، ما می‌دانیم که این توصیه نه تنها مؤثر نبود، بلکه اشتباه بود و ممکن است ناخواسته به اپیدمی آلرژی غذایی کودکان کمک کرده باشد. پارادایم جدید دقیقاً برعکس است: معرفی زودهنگام و مکرر.

دستورالعمل‌های جدید به این صورت است: 

• نوزادان پرخطر (با اگزمای شدید یا آلرژی به تخم‌مرغ): توصیه می‌شود پس از مشورت با پزشک (که ممکن است ابتدا آزمایش آلرژی را توصیه کند)، معرفی بادام‌زمینی از سن ۴ تا ۶ ماهگی آغاز شود.
• نوزادان با خطر متوسط (اگزمای خفیف): توصیه می‌شود معرفی بادام‌زمینی و سایر آلرژن‌ها حدود ۶ ماهگی آغاز شود.
• نوزادان کم‌خطر (بدون اگزما): می‌توانند آلرژن‌ها را حدود ۶ ماهگی، همزمان با شروع سایر غذاهای کمکی و بر اساس ترجیحات فرهنگی خانواده، دریافت کنند.

نکته ایمنی حیاتی: هرگز به نوزادان بادام‌زمینی کامل یا تکه‌های آن را ندهید (خطر خفگی). آلرژن‌ها باید به شکلی متناسب با سن کودک، مانند کره بادام‌زمینی نرم‌شده که با پوره میوه مخلوط شده، یا پفک‌های مخصوص نوزاد، ارائه شوند.

سایر اقدامات پیشگیرانه اثبات‌شده

علاوه بر معرفی زودهنگام غذا، دو اقدام پیشگیرانه دیگر برای آلرژی کودکان وجود دارد:

• تغذیه با شیر مادر: شیر مادر بهترین گزینه برای تغذیه نوزاد است. کمترین احتمال ایجاد واکنش آلرژیک را دارد و سیستم ایمنی نوزاد را تقویت می‌کند.
• پرهیز از دود سیگار: این یک اقدام حیاتی است. قرار گرفتن نوزاد در معرض دود تنباکو (چه در دوران بارداری و چه پس از تولد) خطر خس‌خس سینه و ابتلا به آسم در آینده را به شدت افزایش می‌دهد.

منابع: AAAAI – Nemours KidsHealth – Akron Children’s – Cedars-Sinai – HealthyChildren – ACAAI Public – Johns Hopkins Medicine