کانکس چیست؟ انواع و قیمت دست دوم و نو

تصور کنید در دل یک باغ سرسبز نیاز به ویلایی دنج دارید یا برای پیشبرد یک پروژه عمرانی عظیم، به دفتری مجهز در کوتاه‌ترین زمان ممکن نیازمندید. در این فضا، نیاز به فضاهای اسکان سریع، مقرون‌به‌صرفه و انعطاف‌پذیر بیش از پیش احساس می‌شود. راه‌حل هوشمندانه‌ای که مهندسی سازه پیش روی ما گذاشته، استفاده از سازه‌های پیش‌ساخته یعنی کانکس است.

کانکس چیست؟

در تعریف تخصصی، کانکس یک سازه پیش‌ساخته (Prefabricated) است که تمام یا بخش عمده‌ای از فرایند ساخت آن در کارخانه انجام شده و سپس به محل مورد نظر حمل می‌شود. واژه کانکس که در زبان فارسی مصطلح شده، برگرفته از اصطلاحات حمل‌ونقل کانتینری است، اما ماهیت آن با کانتینر متفاوت است. در حالی که کانتینرها جعبه‌های فلزی ضخیم و بدون عایق برای حمل بار هستند، سازه‌های پیش‌ساخته ما برای سکونت انسان طراحی شده‌اند و از عایق‌بندی‌های حرارتی و صوتی، درب و پنجره، و تأسیسات رفاهی برخوردارند.

این سازه‌ها معمولاً از یک شاسی فلزی مقاوم (تیرآهن) و اسکلت پروفیل تشکیل شده‌اند که بدنه آن‌ها با متریال‌های مختلفی مانند ساندویچ پانل، ورق گالوانیزه، چوب ترمووود یا سمنت‌برد پوشانده می‌شود. مهم‌ترین ویژگی که این سازه‌ها را از ساختمان‌های سنتی متمایز می‌کند، قابلیت جابجایی و سرعت بالای ساخت است. یک ساختمان آجری برای تکمیل به ماه‌ها زمان نیاز دارد، در حالی که یک سازه پیش‌ساخته ۱۰۰ متری می‌تواند در کمتر از ۳۰ روز آماده تحویل باشد. علاوه بر این، مقاومت بالا در برابر زلزله به دلیل وزن سبک و یکپارچگی سازه، آن را به گزینه‌ای امن برای مناطق زلزله‌خیز ایران تبدیل کرده است.

انواع کانکس

این سازه‌ها بر اساس نوع کاربری، ابعاد و متریال ساخت به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند. شناخت دقیق انواع این سازه‌ها به شما کمک می‌کند تا انتخابی متناسب با نیاز و بودجه خود داشته باشید.

کانکس ویلایی

شاید جذاب‌ترین و پرطرفدارترین محصول در این صنعت، کانکس ویلایی باشد. این سازه‌ها که جایگزینی سریع و لوکس برای ویلاهای سنتی هستند، تمام امکانات یک خانه کامل را در خود جای داده‌اند. طراحان با بهره‌گیری از پلان‌های مهندسی، فضاهایی نظیر اتاق خواب مستر، آشپزخانه مجهز با کابینت‌های MDF، سرویس بهداشتی و حمام، و سالن پذیرایی دلباز را در این سازه‌ها تعبیه می‌کنند.

طراحی و امکانات

در مدل‌های مدرن کانکس ویلایی، استفاده از پنجره‌های قدی دوجداره (UPVC) برای بهره‌گیری حداکثری از نور طبیعی و منظره باغ رایج است. نمای بیرونی معمولاً با متریال‌هایی مانند سایدینگ طرح چوب، چوب طبیعی یا سمنت‌برد اجرا می‌شود تا همخوانی بیشتری با طبیعت داشته باشد. سقف‌های شیب‌دار با پوشش طرح سفال یا شینگل، علاوه بر زیبایی، به تخلیه سریع آب باران و برف کمک می‌کنند. سیستم‌های گرمایش از کف، شومینه برقی، و نورپردازی‌های مخفی در سقف کاذب، از جمله امکانات لوکس قابل اجرا در این ویلاها هستند.

ابعاد و متراژها

این ویلاها در متراژهای متنوعی تولید می‌شوند:

• کانکس ویلایی ۴۰ متری: گزینه‌ای عالی برای خانواده‌های کم‌جمعیت یا باغ‌های کوچک. معمولاً دارای یک اتاق خواب، سرویس بهداشتی و آشپزخانه اپن متصل به سالن است. قیمت کانکس ویلایی ۴۰ متری بسته به نوع متریال (ساندویچ پانل یا ورقی) متغیر است، اما گزینه‌ای اقتصادی محسوب می‌شود.
• ۶۰ تا ۸۰ متری: این ابعاد برای یک ویلای دو خوابه استاندارد مناسب است. فضای نشیمن بزرگ‌تر و امکان تفکیک فضاهای خصوصی و عمومی از ویژگی‌های این متراژ است.
• کانکس ویلایی ۱۰۰ متری: این سازه‌ها معمولاً به صورت "دوقلو" (دو تکه که در محل به هم متصل می‌شوند) یا "اجرا در محل" ساخته می‌شوند. قیمت کانکس ویلایی ۱۰۰ متری در رده لوکس قرار می‌گیرد و فضایی معادل یک آپارتمان بزرگ با سه اتاق خواب و امکانات کامل را فراهم می‌کند.
• دوبلکس: برای کسانی که می‌خواهند از سطح اشغال کمتری استفاده کنند اما فضای بیشتری داشته باشند، مدل‌های دوبلکس با پله‌های گرد دکوراتیو داخلی و تراس‌های وسیع در طبقه دوم طراحی می‌شوند. 

کانکس اداری

در پروژه‌های بزرگ عمرانی، پتروشیمی‌ها و حتی ادارات دولتی که نیاز به توسعه فضای کاری دارند، کانکس اداری بهترین راهکار است. این سازه‌ها با تمرکز بر کارایی و پرستیژ طراحی می‌شوند. فضای داخلی آن‌ها می‌تواند به صورت سالن فلت یا پارتیشن‌بندی شده شامل اتاق مدیریت، اتاق کنفرانس، فضای کارمندان و بخش بایگانی باشد.

ویژگی‌های خاص اداری

• عایق‌بندی صوتی: برای ایجاد محیطی آرام جهت تمرکز کارکنان، استفاده از دیوارهای ساندویچ پانل با دانسیته بالا و پنجره‌های دوجداره صنعتی ضروری است.
• تأسیسات شبکه و برق: در کانکس اداری، سیستم داکت‌کشی برای کابل‌های شبکه، تلفن و برق به صورت حرفه‌ای و با رعایت اصول ایمنی اجرا می‌شود.
• نمای مدیریتی: برای دفاتر مدیریت پروژه، اغلب از نماهای کامپوزیت آلومینیومی با رنگ‌های سازمانی و شیشه‌های سکوریت رفلکس استفاده می‌شود تا ظاهری مدرن و رسمی داشته باشد.
• کف‌سازی مقاوم: به دلیل تردد بالای پرسنل، کف این سازه‌ها معمولاً با سرامیک درجه یک یا کفپوش‌های صنعتی مقاوم در برابر سایش پوشانده می‌شود.

کانکس کارگاهی

ساده‌ترین، بادوام‌ترین و پرتیراژترین نوع در این صنعت، کانکس کارگاهی است. این سازه‌ها برای اسکان کارگران، انبار متریال یا دفاتر فنی در سایت‌های ساختمانی طراحی شده‌اند. اولویت اصلی در ساخت آن‌ها، استحکام مکانیکی برای تحمل جابجایی‌های مکرر و قیمت مقرون‌به‌صرفه است.

انواع کارگاهی

• کارگاهی سبک: ساخته شده از پروفیل‌های سبک‌تر و ورق گالوانیزه نازک‌تر. مناسب برای پروژه‌های کوتاه‌مدت.
• کارگاهی سنگین: دارای شاسی تیرآهن نمره ۱۴ یا ۱۶ و اسکلت پروفیل سنگین (ضخامت ۲ میلی‌متر به بالا). این مدل‌ها عمر طولانی دارند و پس از اتمام پروژه، می‌توان آن‌ها را به عنوان کانکس دست دوم با قیمت مناسب فروخت. قیمت کانکس دست دوم کارگاهی سنگین معمولاً افت کمتری نسبت به مدل‌های سبک دارد.

کانکس نگهبانی

امنیت، اولین نیاز هر مجموعه است. کانکس نگهبانی یا کیوسک حراست، سازه‌ای کوچک اما استراتژیک است که در ورودی کارخانه‌ها، مجتمع‌های مسکونی و ادارات نصب می‌شود.

طراحی تخصصی

• دید ۳۶۰ درجه: مهم‌ترین ویژگی این سازه‌ها، داشتن پنجره در سه یا چهار طرف است تا نگهبان تسلط کامل به محیط داشته باشد.
• ابعاد: ابعاد استاندارد معمولاً ۲×۲ متر یا ۲.۵×۲.۵ متر است، اما در مدل‌های لوکس‌تر ابعاد بزرگ‌تر با پاگرد و سایبان نیز ساخته می‌شود.
• امکانات: در مدل‌های ۲۴ ساعته، امکاناتی نظیر تخت تاشو، پیشخوان و حتی یک سرویس بهداشتی کوچک در داخل سازه تعبیه می‌شود.

کانکس فروشگاهی و فست فود

با رشد فرهنگ غذاهای خیابانی و کافه‌های سیار، تقاضا برای کانکس فست فود و کانکس کافه افزایش چشمگیری داشته است. این سازه‌ها ویترین کسب‌وکار شما هستند، بنابراین زیبایی ظاهری در آن‌ها حرف اول را می‌زند.

الزامات بهداشتی و فنی

• پوشش داخلی: طبق استانداردهای بهداشت، دیوارها و سقف باید قابل شستشو باشند. استفاده از ورق‌های استیل ضدزنگ یا دیوارپوش‌های آنتی‌باکتریال در بخش آشپزخانه الزامی است.
• تأسیسات: سیستم تهویه قوی (هود صنعتی)، لوله‌کشی آب و فاضلاب، سینک ظرفشویی و سیستم برق‌کشی با توان بالا برای دستگاه‌های پخت‌وپز و یخچال‌ها از ضروریات است.
• نما و بازشو: استفاده از درب‌های کرکره‌ای برقی ریموت‌دار، پیشخوان‌های تاشو برای سرو غذا، سایبان‌های متحرک و نورپردازی نئون و LED برای جذب مشتری در شب، از ویژگی‌های بارز کانکس فروشگاهی است.

کانکس سرویس بهداشتی

این سازه‌ها در دو نوع "تک چشمه" و "چند چشمه" (راهرو دار یا بدون راهرو) تولید می‌شوند. کانکس سرویس بهداشتی برای پارک‌ها، کمپ‌های کارگری و مناطق توریستی حیاتی است. کف این سازه‌ها معمولاً از سرامیک یا فایبرگلاس یکپارچه ساخته می‌شود تا کاملاً ضدآب و قابل شستشو باشد. لوله‌کشی‌ها به صورت روکار (برای تعمیر آسان) یا توکار (برای زیبایی) اجرا می‌شوند. مدل‌های جدیدتر دارای مخزن آب و مخزن سپتیک (فاضلاب) نیز هستند که آن‌ها را برای مناطق فاقد لوله‌کشی شهری مناسب می‌سازد.

سایر انواع تخصصی

• کانکس سیار: این مدل‌ها دارای محور و چرخ (تک محور یا دو محور) و مالبند هستند که امکان اتصال به خودرو و جابجایی آسان را فراهم می‌کنند. کانکس سیار برای پلیس راه، اورژانس، کاروان‌های مسافرتی (کمپر) و کافه‌های سیار کاربرد دارد.
• کانکس تاشو: برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، این کانکس‌ها به صورت بسته‌بندی فشرده ارسال و در محل مونتاژ می‌شوند.
• کانکس پزشکی و درمانی: مجهز به اتاق‌های ایزوله، سیستم‌های تصفیه هوا و کفپوش‌های بیمارستانی برای استفاده در مناطق بحران‌زده.
• کانکس مخابراتی (BTS): سازه‌هایی بسیار مقاوم و عایق‌بندی شده برای نگهداری تجهیزات حساس الکترونیکی و مخابراتی در دکل‌ها.

مشخصات و ابعاد کانکس

استانداردسازی ابعاد در صنعت کانکس سازی نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل دارد. با این حال، قابلیت سفارشی‌سازی یکی از مزایای اصلی این صنعت است.

ابعاد استاندارد

• عرض: عرض استاندارد اکثر کانکس‌ها ۲.۴۰ متر است. دلیل این اندازه، محدودیت عرض تریلی‌ها و کفی‌ها برای حمل در جاده بدون نیاز به مجوز ترافیکی است. البته عرض ۳ متر نیز بسیار رایج است که فضای داخلی دلبازتری ایجاد می‌کند اما حمل آن نیازمند مجوز "بار ترافیکی" است.
• طول: طول‌های استاندارد شامل ۳، ۴، ۶، ۸، ۱۰ و ۱۲ متر است.

• کانکس ۶ متری: محبوب‌ترین سایز برای کارگاه‌ها و نگهبانی‌های بزرگ.
• ابعاد کانکس ۱۲ متری: این سازه با طول ۱۲ متر و عرض ۲.۴۰ یا ۳ متر، مساحتی حدود ۲۹ تا ۳۶ متر مربع ارائه می‌دهد. این ابعاد برای ایجاد یک دفتر کار بزرگ، خوابگاه با تخت‌های دوطبقه، یا یک سوئیت کامل بسیار مناسب است. در خرید کانکس ۱۲ متری باید به شاسی قوی‌تر آن توجه ویژه داشت.

• ارتفاع: ارتفاع استاندارد دیواره‌ها معمولاً ۲.۲۰ تا ۲.۴۰ متر است. در مدل‌های سقف بلند یا ویلایی با سقف شیروانی، ارتفاع تاج سقف می‌تواند تا ۳ متر یا بیشتر هم برسد.

مشخصات فنی سازه

کیفیت یک سازه به اجزای تشکیل‌دهنده آن بستگی دارد:

۱. شاسی: شالوده اصلی سازه است. معمولاً از تیرآهن‌های استاندارد IPE با نمره‌های ۱۴، ۱۶ یا ۱۸ (بسته به ابعاد و بار وارده) به صورت "دورکلاف" (Box) یا "اسکی" (Ski) استفاده می‌شود. شاسی دورکلاف مقاومت پیچشی بیشتری دارد.

۲. اسکلت: ستون‌ها و تیرها از پروفیل‌های آهنی (قوطی) با ضخامت‌های مختلف (معمولاً ۴۰×۴۰ و ۴۰×۸۰ میلی‌متر) ساخته می‌شوند. ضخامت پروفیل (۱.۵ یا ۲ میلی‌متر) تأثیر مستقیم بر قیمت و دوام دارد. اتصالات با جوش ممتد CO2 یا الکترود انجام می‌شود و سپس با ضدزنگ پوشانده می‌گردد.

۳. پوشش خارجی:

• ورق گالوانیزه: رایج‌ترین و ارزان‌ترین گزینه. ورق‌های فرم‌دار با رنگ کوره‌ای الکترواستاتیک.
• ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای عایق‌بندی. متشکل از دو لایه ورق فولادی و فوم تزریقی پلی‌یورتان در وسط.
• سایدینگ: ورق‌های افقی طرح چوب که زیبایی ویژه‌ای به نما می‌بخشند.
• کامپوزیت و چوب: برای نماهای لوکس و مدرن.

۴. عایق: در مدل‌های ورقی، از پلی‌استایرن (یونولیت) با دانسیته‌های مختلف (مثلاً ۱۰ تا ۴۰ کیلوگرم بر متر مکعب) یا پشم سنگ استفاده می‌شود. پشم سنگ مقاومت بالایی در برابر آتش دارد. در مدل‌های ساندویچ پانل، فوم پلی‌یورتان نقش عایق را بازی می‌کند که ضریب انتقال حرارت بسیار پایینی دارد.

۵. کف: روی شاسی، تخته‌های چندلایه ضدآب (مانند پلی‌وود) یا نئوپان نصب می‌شود. سپس کفپوش نهایی که می‌تواند PVC طرح پارکت، سرامیک یا ورق آلومینیوم آجدار (برای کف‌های قابل شستشو) باشد، اجرا می‌گردد.

چگونه کانکس بسازیم؟

فرایند ساخت کانکس ترکیبی از مهندسی سازه، معماری و تأسیسات است. اگرچه ساخت یک سازه ساده ممکن است پروژه‌ای جذاب برای افراد فنی باشد، اما رعایت استانداردها نیازمند تخصص است. مراحل کلی ساخت به شرح زیر است:

۱. طراحی و نقشه‌کشی

قبل از هر چیز، نیاز به یک نقشه دقیق است که ابعاد، محل درب و پنجره‌ها، نوع کاربری و جزئیات فنی را مشخص کند. نرم‌افزارهایی مانند AutoCAD یا SolidWorks برای طراحی سازه و محاسبه بارهای وارده استفاده می‌شوند.

۲. ساخت شاسی و اسکلت

بر اساس نقشه، تیرآهن‌های شاسی برش خورده و به صورت کلاف جوش داده می‌شوند. سپس پروفیل‌های اسکلت (ستون‌ها و تیرهای سقف) برشکاری شده و روی شاسی مونتاژ می‌شوند. دقت در گونیا بودن زوایا و تراز بودن سازه در این مرحله حیاتی است. پس از تکمیل جوشکاری، کل اسکلت با پوشش ضدزنگ (زینک کرومات یا اپوکسی) رنگ‌آمیزی می‌شود تا در برابر خوردگی مقاوم شود.

۳. نصب بدنه و سقف

در این مرحله پوشش خارجی نصب می‌شود. اگر از سیستم ساندویچ پانل استفاده شود، پانل‌های دیواری و سقفی با پیچ‌های سرمته‌ای مخصوص به اسکلت متصل می‌شوند. اگر سیستم ورقی باشد، ورق‌های گالوانیزه پرچ می‌شوند. سقف معمولاً به صورت شیب‌دار (یک طرفه یا دو طرفه) اجرا می‌شود تا آب باران تخلیه شود. آب‌بندی درزها با چسب‌های پلی‌یورتان یا سیلیکون ماستیک برای جلوگیری از نفوذ آب بسیار مهم است.

۴. عایق‌بندی و پوشش داخلی

در سازه‌های ورقی، لایه‌های عایق (یونولیت یا پشم سنگ) در فضای خالی بین پروفیل‌ها قرار می‌گیرند. سپس دیوارپوش‌های داخلی (PVC یا MDF) روی اسکلت نصب می‌شوند. در مدل‌های ساندویچ پانل، چون دیوارها خود عایق هستند، این مرحله ساده‌تر است و می‌توان دیوارپوش دکوراتیو را مستقیماً روی پانل نصب کرد.

۵. کف‌سازی و تأسیسات

تخته‌های کف روی شاسی پیچ می‌شوند و کفپوش نهایی نصب می‌گردد. همزمان، سیم‌کشی برق (داخل داکت‌های روکار یا لوله‌های توکار)، نصب کلید و پریز، فیوز مینیاتوری و چراغ‌ها انجام می‌شود. در صورت وجود آشپزخانه یا سرویس، لوله‌کشی‌های آب و فاضلاب و نصب شیرآلات و کابینت‌ها نیز صورت می‌پذیرد. در نهایت درب و پنجره‌ها نصب و رگلاژ می‌شوند.

لیست قیمت کانکس نو

قیمت کانکس تابعی از نوسانات بازار آهن، ورق و عایق است. جدول زیر راهنمای جامعی از قیمت‌های روز بازار برای انواع مدل‌ها است. (قیمت‌ها به تومان است)

توجه: قیمت‌ها تقریبی بوده و بر اساس نوسانات روز بازار و جزئیات سفارش (مانند نوع شیرآلات، ضخامت ورق و...) متغیر است.

لیست قیمت کانکس دست دوم

بازار کانکس دست دوم به دلیل صرفه اقتصادی بسیار داغ است. بسیاری از پیمانکاران پس از اتمام پروژه، سازه‌های خود را می‌فروشند. قیمت کانکس دست دوم معمولاً بر اساس میزان سلامت بدنه، عدم پوسیدگی شاسی و نیاز به بازسازی تعیین می‌شود.

نکات مهم در خرید کانکس

برای یک خرید موفق، به خصوص در بازار دست دوم، توجه به نکات زیر ضروری است:

• بررسی شاسی و اسکلت: شاسی، ستون فقرات سازه است. زیر کانکس را بررسی کنید تا از عدم پوسیدگی تیرآهن‌ها و جوش‌های شکسته اطمینان حاصل کنید. تیرآهن‌های ضعیف در جابجایی دفرمه می‌شوند.
• عایق‌بندی و آب‌بندی: سقف را برای آثار نشتی آب، زنگ‌زدگی یا تعمیرات غیر‌اصولی (مثل قیرپاشی دستی) چک کنید. در داخل، بوی نم یا لکه‌های زرد روی دیوارپوش نشان‌دهنده نفوذ آب است.
• نوع متریال: برای مناطق مرطوب (شمال و جنوب)، حتماً از کانکس ساندویچ پانل یا ورق‌های گالوانیزه با میکرون بالا استفاده کنید. ورق‌های آهنی معمولی به سرعت زنگ می‌زنند.
• کف سازه: روی کف راه بروید. هرگونه لرزش غیرعادی یا صدای جیرجیر می‌تواند نشانه پوسیدگی تخته‌های کف یا ضعف در پل‌ریزی شاسی باشد.
• تأسیسات: سیستم برق و سیم‌کشی را تست کنید. استفاده از سیم‌های ضعیف می‌تواند خطر آتش‌سوزی داشته باشد. در مدل‌های سرویس‌دار، لوله‌ها را برای نشتی چک کنید.
• قرارداد و ضمانت: در خرید کانکس نو، حتماً قرارداد کتبی با ذکر دقیق مشخصات فنی (نمره تیرآهن، ضخامت ورق، نوع عایق) و گارانتی دریافت کنید.
  

روش‌های حمل کانکس

حمل‌ونقل این سازه‌ها مرحله‌ای حساس است که بی‌توجهی به آن می‌تواند باعث آسیب جدی به سازه شود.

• جرثقیل و تریلی: برای بارگیری از جرثقیل استفاده می‌شود. برای سازه‌های کوچک، جرثقیل کفی‌دار (خودروبر) کافی است. برای ابعاد بزرگ (مانند ابعاد کانکس ۱۲ متری)، نیاز به تریلی کفی (۱۸ چرخ) و یک جرثقیل جداگانه برای بارگیری و تخلیه است.
• بار ترافیکی: طبق قوانین راهنمایی و رانندگی، حداکثر عرض مجاز بار در جاده‌ها ۲.۵۰ متر (یا ۲.۶۰ در برخی موارد) است. اگر عرض کانکس شما (مثلاً ۳ متر) از این حد بیشتر باشد، محموله "ترافیکی" محسوب می‌شود. در این حالت، باید مجوز عبور بار ترافیکی از پلیس راهور اخذ شود و خودروی اسکورت همراه بار حرکت کند. همچنین محدودیت تردد در شب و روزهای تعطیل برای این بارها وجود دارد.
• مسیر دسترسی: قبل از خرید، مسیر جاده تا محل نصب را بررسی کنید. عرض کوچه، ارتفاع سیم‌های برق، شاخه درختان و پیچ‌های تند می‌توانند مانع عبور تریلی یا جرثقیل شوند.